ترتیب مرجحات

توضیح مفهومی

ترتیب مرجحات : اولویت بین مرجّحات در باب تعارض اخبار

مراد از ترتیب مرجحات، در طول هم قرار گرفتن چند مرجح و لزوم رعایت ترتیب بین آنها در حل تعارض میان دو یا چند خبر متعارض است؛ برای مثال، اگر دو یا سه روایت در یک حکم شرعی با هم تعارض کنند و یکی از آنها دارای مرجح سندی و دیگری دارای مرجح جهتی و سومی دارای مرجح مضمونی باشد، آیا این مرجحات از جهت به کارگیری، در طول هم هستند و آیا رعایت ترتیب میان آنها لازم است؟

در این باره میان اصولی‌ها دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد:

1. مرحوم ' شیخ انصاری ' ابتدا مرجحات را به ترتیب به سه قسم مرجح سندی، مرجح جهتی ومرجح مضمونی تقسیم می‌کند، سپس می‌گوید: رعایت ترتیب میان آنها الزامی است .

2. مرحوم ' وحید بهبهانی ' بر این باور است که این سه مرجح در طول هم بوده و ترتیب بین آنها به این شکل است که مرجح جهتی، بر سایر مرجحات مقدم است .

3. مرحوم ' محقق نایینی ' معتقد است مرجحات در طول هم بوده و مرجح صدوری بر سایر مرجحات مقدم است .

4. برخی دیگر از اصولیون معتقدند مرجحات منصوص در طول هم هستند، ولی ترتیب را باید از اخبار ترجیح گرفت و به ترتیبی که در ' مقبوله عمربن حنظله ' یا روایات دیگر آمده، عمل کرد؛ یعنی حدیث مشهور بر حدیث شاذ مقدم داشته شود و اگر هر دو مساوی بودند حدیث موافق با کتاب یا سنت، بر حدیث مخالف مقدم گردد .

5 ـ مرحوم ' آخوند خراسانی ' در ' کفایة ' می‌گوید: مرجحات منصوص در عرض هم بوده و دارای یک رتبه هستند و رعایت ترتیب میان آنها لزومی ندارد. در نتیجه، اگر یکی از آنها از نظر مناط، اقوی بود؛ یعنی در نظر مجتهد، نزدیک تر به واقع بود، همان مقدم می‌باشد، و اگر هر دو در ملاک مساوی بودند، نوبت به تخییر می‌رسد .

منابع

1. اصول الاستنباط : صفحه 307
2. انوار الاصول جلد 3 : صفحه (574-578)
3. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

مرجحات تعارض

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ترتیب مرجحات به زیرصفحه ترتیب مرجحات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الاستنباط : صفحه 307
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 230، 231، 232
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 213، 215، 219
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه (574-578)، 575، 576، 579
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 375، 408
• بدایع الافکار : صفحه (455-457)
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 587
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 445
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 801
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 780
• کفایة الاصول : صفحه 517
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 419
• منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 348، 433
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 201، 203
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 201، 203