تربع
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تَرَبُّع: نهادن باسن و کف پاها بر زمین و بلند کردن رانها و ساقها1/ چهار زانو نشستن. 2
تربّع به معنای نخست در باب صلات آمده است.
تربّع به عنوان عملی مستحب در برخی حالات نماز ذکر شده؛ لیکن در مراد از آن اختلاف است و ظاهراً شهید ثانی نخستین کسی است که تربّع را به معنای نخست تعریف کرده است، 3 که از آن به 'جلوس قُرفصاء' نیز تعبیر میشود. 4 این معنا به مشهور نیز نسبت داده شده است؛ 5 امّا برخی از آن جهت که در روایات و کلام اهل لغت و نیز قدما نیامده، بر آن اشکال کردهاند. 6 از اینرو، برخی مراد از آن را در نماز، همان دو زانو نشستنی که در حال تشهّد یا نشسته نماز خواندن در میان مردم متعارف است دانسته7) ر
________________________________________
437
تورّک (، و برخی دیگر آن را همان چهار زانو نشستن - که در لغت آمده است - تعریف کردهاند. 8
تربّع هنگام قرائت برای کسی که به دلیل ناتوانی یا مستحب بودن نماز، نشسته نماز میگزارد و نیز - بنابه قولی - در حال تشهّد، مستحب است. 9 تربّع برای زن نیز هنگام تشهّد - بلکه در همه حالات نماز که مینشیند - مستحب است. 10 برخی تربّع را بین دو سجده و نیز در جِلسه استراحت) ر جِلسه استراحت (مستحب دانستهاند. 11 از نظر فقهایی که تربّع را غیر از جلوس قرفصاء و معادل چهار زانو نشستن میدانند، جلوس قرفصاء با فضیلتتر از تربّع میباشد. 12
از تربّع به معنای دوم در باب اطعمه و اشربه سخن رفته است.
تربّع هنگام خوردن بلکه در همه حالات مکروه است. 13 برخی تربّع مکروه را قرار دادن یکی از دو پا بر ران پای دیگر هنگام نشستن - که بسان نشستن پادشاهان متکبر است - دانستهاند. 14
1. جواهرالکلام 2 225 /12. مجمع البحرین/ واژه 'ربع' × 3. الروضة البهیة 630 /1؛ الحدائق الناضرة 4 65 /6 و 5. مستند العروة) الصلاة (6 281 /3. الحدائق الناضرة 67 - 66 /6؛ مصباح الفقیه) ق () صلاة (/ 7 527. مصباح الفقیه) ق () صلاة (/ 8 527. کشف الغطاء 9 175 /3. جواهر الکلام 182 /10. 10 283 /9؛ العروة الوثقی 702 /1؛ الروضة البهیة 11 630 /1. مستند العروة) الصلاة (12 283 /3. کشف الغطاء 13 175 /3. الروضة البهیة 14 363 /7. الحدائق الناضرة 67 - 66 /6؛ مستند العروة) الصلاة (281 /3. تَرَبُّع: نهادن باسن و کف پاها بر زمین و بلند کردن رانها و ساقها1/ چهار زانو نشستن. 2
از تربّع به معنای دوم در باب اطعمه و اشربه سخن رفته است.
تربّع هنگام خوردن بلکه در همه حالات مکروه است. 13 برخی تربّع مکروه را قرار دادن یکی از دو پا بر ران پای دیگر هنگام نشستن - که بسان نشستن پادشاهان متکبر است - دانستهاند. 14
1. جواهرالکلام 2 225 /12. مجمع البحرین/ واژه 'ربع' × 3. الروضة البهیة 630 /1؛ الحدائق الناضرة 4 65 /6 و 5. مستند العروة) الصلاة (6 281 /3. الحدائق الناضرة 67 - 66 /6؛ مصباح الفقیه) ق () صلاة (/ 7 527. مصباح الفقیه) ق () صلاة (/ 8 527. کشف الغطاء 9 175 /3. جواهر الکلام 182 /10. 10 283 /9؛ العروة الوثقی 702 /1؛ الروضة البهیة 11 630 /1. مستند العروة) الصلاة (12 283 /3. کشف الغطاء 13 175 /3. الروضة البهیة 14 363 /7. الحدائق الناضرة 67 - 66 /6؛ مستند العروة) الصلاة (281 /3.
منابع
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تربع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- تربع زن در غیر نماز، تربع هنگام خوردن
- به لحاظ عبادت:
- تربع در قرائت قرآن، تربع در نماز