تخصیص کتاب به عرف
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تخصیص کتاب به عرف : خارج کردن برخی مصادیق از حکم عام قرآنی به سبب عرف
تخصیص کتاب به عرف، به معنای اخراج برخی از افراد موضوع عام قرآنی از شمول حکم آن به وسیله عرف می‌باشد.
برای مثال، در مانند آیه: « و الوالدات یرضعن اولادهن حولین کاملین لمن أراد أن یتم الرضاعة »' مادران باید فرزندانشان را دو سال تمام شیر دهند (این حکم) برای کسی (است) که بخواهد شیر دادن را کامل کرده و به پایان برساند ' [۱] ، عموم ' الوالدات ' (مادران شیرده) ، نزد حنفی‌ها وجمهور مالکی‌ها، به عرف عملی حاکم در میان زنان دارای حسب قریش، تخصیص خورده است، چون مادران اشراف زاده، نوزادان خود را به دایه می‌سپردند.
در این که آیا می‌توان کتاب را به عرف (قولی و عملی) تخصیص زد یا خیر، اختلاف است.
از نظر عالمان شیعی، چنین تخصیصی جایز نیست، اما میان اهل سنت، در صحت تخصیص کتاب به عرف قولی اتفاق است، ولی در مورد تخصیص آن به عرف عملی اختلاف وجود دارد؛ حنفی‌ها و بیشتر مالکی‌ها آن را جایز می‌دانند، ولی جمهور علمای اهل سنت آن را جایز نمی‌دانند.
پانوشت
منابع
- اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه (256-257)
- الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 202
- علم اصول الفقه و خلاصة التشریع الاسلامی : صفحه 188
- فرهنگ نامه اصول فقه