عملکردها

تجدید

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

تجدید

تجدید: از نو انجام دادن عمل.

از آن به مناسبت در بابهای مختلف فقهی نظیر طهارت، صوم، حج و نکاح سخن رفته است که به اهمّ مباحث و مسائل آن اشاره می‏شود.

حکم: تجدید به واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح تقسیم می‏شود.

واجب: تجدید وضو بر مستحاضه قلیله و متوسطه برای هر نماز واجب است1) ر استحاضه (.

حرام: اگر معابد اهل ذمّه) ر اهل ذمّه (خراب شود بنابر قول برخی تجدید بنای آن حرام است؛ هرچند در صورت عدم خرابی، وجود معبد بلامانع باشد. 2

مستحب: کسی که وضو دارد تجدید آن برای هر نماز - اعم از فریضه و نافله - مستحب است؛ 3 لیکن در استحباب تجدید وضو افزون بر یک بار برای یک نماز و نیز در مشروعیت آن برای غیر نماز از دیگر غایات وضو همچون مسّ قرآن و ورود به مسجد، اختلاف است. برخی در فرض فاصله افتادن بین وضوی اوّل و دوم به زمان قابل اعتنا، قائل به مشروعیت تجدید افزون بر یک بار آن برای یک نماز شده‏اند. برخی بین صورت احتمال پیدایی حدث) از نواقض وضو (و عدم آن تفصیل داده،

در صورت اوّل تجدید را مطلقا جایز دانسته و در صورت دوم جایز ندانسته‏اند مگر با فاصله افتادن زمان معتنابه یا عملی همچون نماز بین وضوی اوّل و دوم. 4 استحباب تجدید در غسل، مورد اختلاف است. 5

مکروه: تجدید قبر مندرس شده مکروه است مگر قبور شخصیتهای دینی و مذهبی - همچون معصومان علیهم السّلام بویژه رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و خاندان پاک آن حضرت و نیز عالمان ربانی و صالحان - که تجدید قبورشان تعظیم شعائر دینی و تکریم مقام علم و تقوا به شمار می‏رود. 6

مباح: تجدید بنای مسجدی که بدون استفاده مانده به منظور توسعه آن در صورت نیاز جایز است. 7

احکام تجدید:

1. تیمّم: کسی که به جهت عذری برای انجام دادن عبادت تیمّم کرده است با تمکّن از استعمال آب، تیمّمش باطل می‏شود؛ از این‏رو، چنانچه پس از تمکّن، فاقد آن شود باید دوباره تیمّم کند. 8

2. نیّت روزه: روزه‏داری که در اثنای روزه، نیّت افطار کرده است در صورتی که پیش از افطار، نیّت روزه را تجدید کند بنابر نظر اکثر فقها بلکه مشهور، روزه‏اش صحیح است. 9

3. تلبیه: کسی که با احرام حج اِفراد) ر حج اِفراد (یا قِران) ر حج قران (وارد مکّه شده است پیش از وقوف به عرفات) ر وقوف (می‏تواند طواف انجام دهد؛ لیکن بنابر نظر برخی برای خارج شدن) تحلّل (از احرام به طواف، باید پس از هر طوافی تلبیه را تجدید کند. در مقابل، برخی تنها نیّت بر خروج از احرام را کافی، و تجدید تلبیه پس از طواف و نماز آن را افضل دانسته‏اند. 10

4. نکاح: تجدید عقد ازدواج - اعم از دائم و موقّت - با زنی که پیش از این به عقد موقّت به همسری گرفته است پیش از اتمام مدّت عقد فعلی بنابر مشهور صحیح نیست مگر آنکه مدّت باقی مانده را بذل کند. 11

1. جواهر الکلام 313 /3 و 3 284 /21. 2 319. مستند الشیعة 4 37 /2. جواهر الکلام 18 /1؛ العروة الوثقی) و حواشی (195 /1؛ التنقیح) الطهارة

(5 12 /4. جواهر الکلام 18 /1؛ العروة الوثقی 6 195/1. العروةالوثقی8 598 - 597. 7 446/1. جواهر الکلام 202 /30. 11 65 - 64 /18. 10 215 - 214 /16. 9 264 - 263 /5.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 355

اصطلاح‌نامه

اعم

افعال انسان ( فقه )

اخص

تجدید عقد مضاربه
به لحاظ بنا:
تجدید بنای مسجد، تجدید قبر، تجدید معابد ذمی
به لحاظ طهارت:
تجدید تیمم، تجدید غسل، تجدید وضو
به لحاظ عبادت:
تجدید احرام، تجدید تلبیه، تجدید عمره تمتع
به لحاظ فعل:
تجدید اعمال مستحاضه، تجدید نیت

منابع

  • الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 10 : صفحه 155
  • جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 26 : صفحه 271
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 355
  • مجمع الفائدة و البرهان جلد 6 : صفحه 170
  • مهذب الاحکام جلد 3 : صفحه 283