عملکردها

بینی

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

بینی

بینی: عضو دارای حسّ بویایی.

از آن در بابهای طهارت، صلات، قصاص و دیات سخن رفته است.

طهارت: مشهور میان فقها در تیمّم وجوب مسح پیشانی تا بالای بینی است1) ر تیمّم (. داخل کردن آب در بینی جهت استنشاق برای وضو مستحب است2) ر استنشاق (. در وجوب یا استحباب مالیدن کافور بر بینی میّت اختلاف است3) ر حنوط (. ملاقات چیز پاک با نجس در درون بینی که باطن بدن) ر باطن (به شمار می‏رود موجب نجاست نمی‏شود. 4

صلات: مستحب است هنگام سجده، بینی بر خاک یا چیزی که سجده بر آن صحیح است گذاشته شود. 5

قصاص: قصاص در بینی به تصریح قرآن کریم ثابت است. 6 بنابر این اگر کسی بینی دیگری را - هرچند معیوب باشد - بِبُرد بینی او بریده می‏شود؛ هرچند سالم باشد؛ لیکن اگر بینی آسیب دیده شَل و بینی آسیب رسان سالم باشد بنابر تصریح بسیاری قصاص نمی‏شود بلکه جانی باید دیه) ر دیات (یا ارش) ر ارش (آن را بپردازد. 7

اگر قسمتی از بینی بریده شود همان مقدار نسبت به کلّ بینی، محاسبه و از بینی جانی قطع می‏شود. در نتیجه اگر نصف یا یک سوم بینی بریده شده باشد، از بینی جانی نیز همان مقدار بریده می‏شود؛ هرچند بینی جانی کوچک‏تر از بینی فرد آسیب دیده) مَجْنیّ‏عَلَیه (باشد. 8

در اینکه بریدن نرمی بینی با استخوان بالای آن موجب قصاص همه بینی می‏شود یا تنها در نرمی بینی قصاص و در استخوان آن، حکومت) ر ارش (ثابت می‏شود اختلاف است. اگر همراه با نرمی بینی قسمتی از استخوان بالای آن نیز قطع شود در اینکه در نرمی بینی قصاص و در استخوان، حکومت ثابت است یا قصاص در مجموع ثابت می‏شود و یا در تعیین قصاص به خبره رجوع و درصورت شک، حکومت ثابت می‏شود، اختلاف است. 9

دیات: برای بینی به اعتبار مقدار آسیب دیدگی آن دیه‏های مختلفی مقرّر شده است.

1. دیه کامل برای قطع تمام بینی یا نرمی آن، همچنین شکستن یا سوزاندن بینی به‏گونه‏ای که سبب نابودی آن گردد. در مورد آخر اگر بدون عیب بهبود یابد دیه آن صد دینار) ر دینار (است. 10 در نابودی حسّ بویایی) ر بویایی (هر دو سوراخ بینی، دیه کامل و یک سوراخ، نصف دیه است. 11 از این‏رو اگر بینی بریده شود و حسّ بویایی از بین رود دو دیه کامل ثابت می‏گردد. 12

2. دو سوم دیه برای شَل کردن بینی. 13

3. نصف دیه برای بریدن »روثه« بنابر مشهور. در اینکه مراد از »روثه« نوک بینی است یا حائل میان دو سوراخ و یا محلّ اتّصال دو طرف نرمی بینی، اختلاف است. برخی هر سه تعریف را به یک معنا باز گردانده‏اند: منتهی الیه قسمت جلوی بینی که محلّ اتّصال دو طرف نرمی و سوراخ بینی است. 14

4. یک سوم دیه برای پاره کردن دو سوراخ بینی همراه غضروف میانی آن درصورتی که منجرّ به تباهی حسّ بویایی نشود و نیز بنابر قول مشهور برای بریدن یکی از سوراخهای آن. مقابل قول مشهور، قول به نصف و قول به یک چهارم دیه قرار دارد. 15

اگر بینی بر اثر آسیب، کج یا کبود گردد و یا بین دو سوراخ آن پارگی ایجاد شود، حکومت ثابت می‏گردد. 16

1. جواهر الکلام 198 - 196 /5؛ الحدائق الناضرة 2 342 /4. جواهر الکلام 4 180 - 176 /4. 3 335 /2. العروة الوثقی) و حواشی () ج (169 /1؛ مستمسک العروة 286 - 284/1 و 5 488. جواهر الکلام 174 /10؛ توضیح المسائل مراجع 591 /1 م 6 1091. مائده/ 7 45. جواهرالکلام 382/42؛ تحریر الوسیلة 546 -- 540 /2؛ مهذب الاحکام 8 26 /29. جواهر الکلام 383. 9 384 - 383 /42؛ تحریر الوسیلة 546 /2؛ مهذب الاحکام 10 26 /29. جواهر الکلام 192 - 190 /43؛ تحریر الوسیلة 11 573 /2. جواهر الکلام 196 - 195. 14 194. 13 311. 12 309 /43؛ مبانی تکملة المنهاج 280 /2؛ تحریر الوسیلة 573 /2؛ مهذب الاحکام 15 178 - 177 /29. جواهر الکلام 192 /43؛ مبانی تکملة المنهاج 16 280 /2. جواهر الکلام 199 /43.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 228

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «بینی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

انف ( فقه )، دماغ ( فقه )

اعم

سر انسان

اخص

بینی جذامی، بینی فاقد بویایی، بینی مستحشف، بینی میت، روثه

وابسته

اخلاط بینی، استیصال بینی، امتخاط در نماز، جنایت بر بینی، جنایت بر روثه بینی، حنوط سر بینی، خمیدگی بینی محتضر، دیه بینی، سجده با بینی، شستن داخل بینی، قصاص بینی ( فقه )، قطع بینی، گرفتگی بینی، گرفتن بینی از بوی بد، گشودگی پرههای بینی، نگاه به بینی در سجده نماز

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه بینی به زیرصفحه بینی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 7 : صفحه 17
  • الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 5 : صفحه 292
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 228