بینه کامل
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
بیّنه کامل
بیّنه کامل: قسمی از بیّنه.
عنوان یادشده در باب قضاء ضمن فرعی در کلمات فقها به کار رفته است. آن
فرع این است: شخصی - مثلا - نسبت به خانهای که تحت تصرّف دیگری است، برای خود و برادر غایبش به عنوان ارث پدرشان ادّعای مالکیت میکند و بیّنه کامل میآورد.
در اینکه مراد از بیّنه کامل چیست، دیدگاهها مختلف است. گروهی گفتهاند: مراد، بینّهای است که با میّت و خانواده او آشنایی دیرینه دارد. خواه مفاد شهادت، شهادت به نفی باشد، بدینگونه که برای میّت وارثی جز آن دو نیست و یا اینگونه نباشد. برخی دیگر گفتهاند: مراد، بیّنه آشنایی است که شهادت به نفی وارث بجز آن دو میدهد. بنابر تعریف نخست، بیّنه کامل دو فرد خواهد داشت. البتّه اختلاف یادشده در مراد از بیّنه کامل ثمره فقهی ندارد؛ چه اینکه اختلافی در حکم ایجاد نمیکند.
در فرع فوق اگر بیّنه کامل به نفی وارثی جز آن دو، شهادت دهد، نیمی از خانه به مدّعی داده میشود و در نصف دیگر اختلاف است که تا آمدن فرد غایب در دست ذیالید) ر ذوالید (باقی میماند یا از او گرفته و به امینی سپرده میشود. 1 البتّه در شهادت به نفی، شهادت قطعی لازم نیست و شهادت بدینگونه: »بر اساس آنچه میدانیم وارثی جز آن دو نیست« کفایت میکند. 2
اگر بیّنه به نفی شهادت ندهد، حاکم شرع از تحویل خانه به مدّعی خودداری میورزد تا از وارثان احتمالی - در حدّی که اگر وارثی میبود معلوم میشد - جستوجو کند و پس از یأس از آن، نصف خانه یادشده را به مدّعی میدهد. البتّه در وجوب گرفتن ضامن یا کفیل از مدّعی از باب احتیاط، بحث است. چنانکه درصورت فرضبَر بودن وارث و عدم آن نیز، مباحثی مطرح است که در کتب تفصیلی آمده است. 3
) ر بیّنه (
1. جواهر الکلام 512 - 510. 3 509 - 508. 2 507 /4.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 226
اصطلاح‌نامه
یادداشت دامنه
مراد کامل بودن تعداد شهود است.