بیع و سلف
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
بیع و سَلَف: فروش دو کالا در یک عقد؛ یکی به نقد و دیگری به سلف.
از آن به مناسبت در باب تجارت و نیز دین سخن رفته است.
عنوان یادشده از حدیث نبوی - معروف به حدیث مناهی - برگرفته شده که پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله از بیع و سلف نهی کرده است1 و از آنجا که مفهوم سلف علاوه بر معنای معروف) پیش فروش (گاهی در معنای قرض نیز - چنانکه در لغت حجاز آمده - استعمال میشود، در کلمات فقها برای کلام یادشده سه تفسیر ذکر شده است:
1. فروشنده دریک عقد، دو کالا بفروشد؛ یکی به نقد و دیگری به سلف) ر بیع سلف (، مانند آنکه بگوید: این کتاب و ده کیسه گندم با این اوصاف را - که تا شش ماه دیگر تحویل خواهم داد - به ده هزار تومان به تو فروختم.
2. فروشنده کالایی را در یک عقد به دو بها بفروشد؛ نقد به یک بها و سلف به بهایی دیگر، مانند آنکه بگوید: این کیسه برنج با اوصاف مشخّص را نقد به هزار تومان و سلف به پانصد تومان به تو فروختم.
3. بایع، کالا را به شرط قرض بفروشد، مانند آنکه بگوید: فلان کالا را با اوصاف معیّن به تو فروختم به شرط آنکه فلان مبلغ به من قرض بدهی.
بیع و سلف در معنای نخست، صحیح و از مصادیق حدیث مناهی به شمار نمیرود، هرچند برخی در جواز آن تأمّل
________________________________________
205
و توقّف کردهاند. 2 صورت سوم نیز بنابر مشهور جایز است، هرچند بیع محاباتی) فروختن کالایی به چند برابر قیمت واقعی آن (باشد. البتّه چنین معاملهای کراهت دارد. 3 در صحّت و بطلان صورت دوم اختلاف است، اشهر بطلان آن میباشد. 4
) ر بیع بثمنین (
1. وسائل الشیعة 357 /17 و 2 47 /18. جواهر الکلام 3 233 /23. المبسوط 160 /2؛ جواهر الکلام 4 64 /25. ریاضالمسائل 462 - 461 /8.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 204
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «بیع و سلف» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: