بیع عَریه

توضیح مفهومی

بیع عریّه

بیع عَریَّه: فروختن میوه درخت خرما در برابر خرما.

عریّه به یک نخل خرما که مال کسی است و در خانه یا باغ شخص دیگر قرار

دارد، اطلاق می‏شود. جمع آن »عرایا« است. بیع عریّه عبارت است از آنکه میوه موجود بر درخت - با تخمین مقدار آن توسط کارشناس که درصورت خشک شدن و تبدیل رطب به خرما وزن آن فلان مقدار خواهد شد - در برابر خرما معامله شود. 1 از آن در باب تجارت سخن رفته است.

حکم: بیع عریّه با شرایط زیر صحیح است:

1. خریدار آن، مالک خانه یا باغ باشد نه کسی دیگر.

2. مالک عریّه تنها یک نخل در ملک دیگری داشته باشد.

3. مقدار میوه نخل، تخمینی محاسبه شود.

4. هنگام عقد، وزن تخمینی میوه عریّه با خرمایی که به عنوان بهای آن پرداخت می‏شود، مساوی باشد؛ هرچند پس از خشک شدن، یکی بر دیگری تفاضل پیدا کند.

5. بهای کالا نقد باشد؛ لیکن قبض آن در مجلس عقد، لازم نیست؛ هرچند برخی قدما آن را شرط دانسته‏اند.

6. خرمایی که بها قرار می‏گیرد بنابر قول مشهور از غیر آن درخت باشد. 2

1. مبسوط در ترمینولوژی حقوق 2 934 /2. الحدائق الناضرة 360 - 357 /19؛ جواهر الکلام 114 - 101 /24.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 188

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

درخت خرمائی است که با شروط خاص میفروشند.

مترادفات

از واژه «بیع عَریه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

بیع عَرایا

اعم

بیع ثمره نخل به خرما

وابسته

بیع مجر، رخصت مباح

منابع

• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 3 : صفحه 363
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 9 : صفحه 91
• النضید فی شرح روضة الشهید جلد 11 : صفحه 231
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 24 : صفحه (101-114)، 0104-105)، (106-107)، 107، 111، 114
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 54
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 188
• فقه الامام جعفرالصادق جلد 3 : صفحه 284
• کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 2 : صفحه 368
• مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 2 : صفحه 934
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 8 : صفحه 219
• مهذب الاحکام جلد 18 : صفحه 72