اِعراض
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اعراض
اِعراض: روی گرداندن از چیزی.
از آن در باب هایی مانند صلات، زکات، حج، جهاد، نکاح، صید و ذباحه و احیاء موات سخن رفته است.
اعراض به اعتبار متعلّق آن، سه قسم است:
1. اعراض از وطن: ترک وطن به قصد اعراض همیشگی از آن، موجب زوال حکم وطن است، جز در وطن شرعی - بنا بر قول مشهور به ثبوت این نوع وطن - که اعراض از آن تا هنگامی که در آن ملک قابل سکونت دارد و مدّت شش ماه یا بیشتر در آن سکونت کرده است، موجب زوال حکم وطن نیست 1 (--» وطن) . هر گاه شخصی از مکّه که وطن او است اعراض کند و در مکانی دور از آن اقامت گزیند و پس از آن مستطیع شود، باید حج آفاقی (حج تمتّع) به جا آورد؛ چنان که اگر آفاقی (--» آفاقی) از وطن خود اعراض نماید و در مکّه اقامت کند و پس از آن مستطیع گردد، باید حج اهل مکّه (حج اِفراد) (--» حج افراد) یا قران (--» حج قران) انجام دهد. 2
2. اعراض از ملک: در این که صرف اعراض از ملک، یا اعراض همراه با اباحه ملک برای دیگران موجب زوال ملکیّت است، و یا اعراض همراه با اباحه نیز موجب زوال نیست، اختلاف است. قول نخست، به مشهور نسبت داده شده است. 3
3. اعراض از حق: اعراض از حقوقی مانند حق خیار، شفعه و اختصاص (حق اولویّت) که قابل اسقاط می‌باشند، موجب سقوط حق است. برای مثال، اگر کسی زودتر از دیگران در مکانی عمومی مانند مسجد حضور یابد، دیگری نمی‌تواند او را از آن مکان بلند کند، مگر شخص به قصد اعراض آن جا را رها کند که در این صورت، حق او ساقط می‌شود 4 یا اگر شخصی چاهی را به قصد انتفاع از آن نه تملّک، حفر کند، در استفاده از آن، نسبت به دیگران حقوق اولویّت دارد، مگر از آن اعراض نماید که در این صورت، این حق ساقط می‌گردد. 5
(--» قاعده اعراض)
1 - العروة الوثقی 2 141.
2 - 536 - 537.
3 - جواهر الکلام 29 52 - 53؛ مستند الشیعة 15 372 - 373؛ مستمسک العروة 12 197 - 201 و مهذّب الاحکام 19 207 - 211.
4 - جواهر الکلام 38 78 - 81 و 89 - 94.
5 - 124.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 572
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اِعراض» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- به لحاظ حق وباطل:
- اِعراض از ذکر خدا ( فقه )، اِعراض از سلاطین جور، اِعراض از فاعل منکر
- به لحاظ حقوق:
- اعراض از حق، اِعراض از وطن
- به لحاظ مال:
- اِعراض از غنیمت جنگی، اِعراض از ملک
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اِعراض به زیرصفحه اِعراض/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==index.php?catid=50