امثال فرضی قرآن
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
امثال فرضی قرآن : مَثَلهای قرآنی متضمن تشبیه به امور فرضی و بدون وجود خارجی
تشبیه به صورتهای خیالی و چیزی که فرد خارجی ندارد «امثال فرضی» یا «خیالی» نامیده میشود و از امثال ظاهر قرآن است؛ مانند:
1. «أَذَلِکَ خَیْرٌ نُّزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ ** إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِّلظَّالِمِینَ ** إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِی أَصْلِ الْجَحِیمِ ** طَلْعُهَا کَأَنَّهُ رُؤُوسُ الشَّیَاطِینِ»؛ «آیا از نظر پذیرایی این بهتر استیا درخت زقوم؟ در حقیقت ما آن را برای ستمگران (مایه آزمایش و) عذابی گردانیدیم. آن درختی است که از قعر آتش سوزان میروید. میوهاش گویی چون کلههای شیاطین است» (صافات// 62 - 65) . میوه درخت زقوم که از قعر جهنم میروید، به سرهای شیاطین تمثیل شده است. مردم سرهای شیاطین را نمیشناسند؛ ولی در ذهن و خیالشان تصویری زشت و نفرتآور و ترسناک از شیاطین و سرهای آنها دارند.
2. «مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوهَا کَمَثَلِ الْحِمَارِ یَحْمِلُ أَسْفَارًا» (جمعه// 5) .
و همچنین مانند آیات 17 سوره بقره، 35 سوره رعد، 73 سوره حج و….
نیز ر.ک:امثال حقیقی قرآن.
منابع
- الامثال و المثل و التمثیل و المثلات فی القرآن الکریم : صفحه 40
- امثال القرآن و صور من ادبه الرفیع : صفحه 51
- امثال القرآن و صور من ادبه الرفیع : صفحه 33
- الامثال فی القرآن الکریم : صفحه 50
اصطلاحنامه
مترادفات
از واژه «امثال فرضی قرآن» بجای واژههای زیر استفاده کنید: