اصل تخییر شرعی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اصل تخییر شرعی : حکم شرع به تخییر مکلَّف در دوران بین دو محذور
اصل تخییر شرعی، مقابل اصل تخییر عقلی است و به معنای حکم شرع به تخییر در جایی است که دوران بین محذورین بوده و منشأ آن تعارض دو نص می‌باشد.
توضیح:
دوران بین محذورین یا به سبب تعارض دو نص یا فقدان نص یا اجمال نص و یا اشتباه امور خارجی است. هر گاه منشأ دوران، تعارض دو نص باشد، تخییر شرعی است، زیرا اطلاق ' ادله تخییر بین متعارضین ' آن را شامل می‌شود، و اضافه بر آن، ادله خاصی که تخییر در تعارض امر و نهی را اقتضا می‌کند، تخییر بین محذورین را نیز در بر می‌گیرد.
نکته:
مشهور اصولیون، اصل تخییر را تنها عقلی و اخبار وارد شده در تعارض ادله را ناظر به تخییر در حجیت و خارج از حوزه اصل عملی تخییر، که مورد آن تخییر در عمل است، می‌دانند. افزون بر آن، تخییر در دوران بین محذورین در جایی است که جنس الزام معلوم باشد؛ به خلاف تخییر در تعارض ادله که احتمال کذب هر دو وجود دارد؛ بنابراین، اخبار تخییر ناظر به اصل تخییر نمی‌باشد.
منابع
- اصول الاستنباط : صفحه 233
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه 565
- بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 338
- فرهنگ نامه اصول فقه