اصلاح
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اصلاح: خلاف افساد.
مراد از اصلاح، انجام کاری است که یا افساد را بر طرف کند و یا زمینه بروز آن را از بین ببرد که به لحاظ نوع موضوع فرق می‌کند مانند اصلاح نفس، اصلاح ذات البین و اصلاح ساختمان که به ترتیب به معنای پیرایش نفس از صفات زشت و آراستن آن به صفات نیکو، آشتی و پیوند میان متخاصمین و رفع کدورت از آنان، و ترمیم خرابی‌های ساختمان است.
موارد اصلاح در فقه بسیار است مانند اصلاح مال که مقابل اسراف (--» اسراف) و تبذیر (--» تبذیر) است، اصلاح مال یتیم (--» یتیم) ، اصلاح قرائت (--» قرائت) ، اصلاح ساختمان (--» ساختمان) ، اصلاح زمین، چشمه و باغ (--» احیاء موات) و اصلاح معابد کفّار (--» معبد) که در باره هر یک، در مدخل مربوط سخن رفته است. در این جا به دو مورد مهم آن که
513
در باب‌های زکات، نکاح و قضاء آمده است، اشاره می‌شود.
اصلاح ذات البین: آشتی دادن دو یا چند نفری که با هم کینه و دشمنی دارند، مستحب و در موردی که حفظ جان مؤمنی بر آن توقّف دارد، واجب است. از موارد مصرف زکات (--» زکات) ، صرف آن برای اصلاح ذات البین است. 1 مستحب است قاضی پیش از داوری، دو طرف دعوا را به صلح و آشتی فرا خواند و در صورت خودداری آن دو، حکم را صادر نماید. 2
اصلاح بین زن و شوهر: برای اصلاح میان زن و شوهری که با یکدیگر اختلاف پیدا کرده‌اند، حَکَمی از طرف زن و حَکَمی از سوی مرد برگزیده می‌شود تا بر مبنای مصلحت، میان آنان آشتی دهند. در این که این کار، واجب است یا مستحب، اختلاف است 3 (--» شقاق) .
(--» افساد)
1 - جواهر الکلام 15 361 - 362 و مستمسک العروة 9 265 - 268.
2 - جواهر الکلام 40 145.
3 - 31 209 - 215.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 512
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اصلاح به زیرصفحه اصلاح/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.