استصحاب کلی قسم چهارم

توضیح مفهومی

استصحاب کلی قسم چهارم : استصحاب کلّیِ مردَّد در انطباق بر فرد مقطوع الارتفاع و فرد محتمل الحدوث

استصحاب کلی قسم چهارم، استصحابی است که در آن از یک سو، به وجود فردی تحت عنوانی کلی و ارتفاع آن یقین داریم، و از سوی دیگر، به وجود عنوان دیگری یقین داریم که این عنوان نیز قابلیت انطباق بر فرد اول را دارد؛ یعنی ممکن است در ضمن فرد اول یا در ضمن فرد دیگری محقق شده باشد، مثل آن که مکلف می‌داند روز پنج شنبه جُنُب شده و غسل می‌کند؛ یعنی فردی از افراد منی، تحت عنوان کلی جنابت موجود شده و پس از غسل مرتفع گردیده؛ ولی در روز جمعه آثار منی در لباس خود می‌بیند و علم پیدا می‌کند که با خروج آن، جنب شده است، اما شک می‌کند که این آثار منی از جنابت روز پنج شنبه بوده است که برای آن غسل نموده یا مربوط به جنابت روز جمعه است که باید برای آن غسل کند؛ در این گونه موارد، کلی جنابت با الغای خصوصیت (از روز پنج شنبه و جمعه بودن) استصحاب می‌شود.

استصحاب کلی قسم چهارم از ابتکارات مرحوم ' خویی ' است. وی استصحاب را در این قسم جاری می‌داند.

نکته:

تفاوت استصحاب کلی قسم چهارم با قسم دوم و سوم در آن است که در استصحاب قسم دوم، فرد، مردد بین دو نوع (پشه و فیل) است، اما در قسم چهارم، فرد از نظر نوع، معین است، اگر چه احتمال دارد که عنوان دیگری بر آن منطبق باشد. استصحاب کلی قسم چهارم با استصحاب قسم سوم در احتمال تقارن فرد دیگری با فرد معین ـ که علم به ارتفاع آن وجود دارد ـ، مشترک می‌باشد، اما تفاوت این دو در این است که در استصحاب نوع سوم یک علم وجود دارد ـ که متعلق به فرد معین است، گر چه احتمال دارد فرد دیگری در هنگام حدوث و یا ارتفاع آن فرد معین با او مقارن شده باشد ـ، به خلاف استصحاب کلی قسم چهارم که در آن دو علم وجود دارد: یکی علم به وجود فرد معین و دیگری علم به وجود عنوانی که احتمال انطباق آن هم بر این فرد و هم بر فرد دیگری وجود دارد.

منابع

1. مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 104
2. مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 118
3. المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه (118-119)
4. سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 519
5. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

استصحاب کلی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استصحاب کلی قسم چهارم به زیرصفحه استصحاب کلی قسم چهارم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آراؤنا فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 69
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 478
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 102، (118-119)
• المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 218، 219
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 379، 394، 395، 396
• بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 266، 267
• سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 519
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 104، 118، 208
• منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 180