استصحاب زمانیات
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
استصحاب زمانیات : حکم به بقای امور تدریجی الحصول در ظرف زمان
استصحاب زمانیات از اقسام استصحاب امور تدریجی و مقابل استصحاب زمان می‌باشد و به معنای حکم به بقای اموری است که به تدریج و در بستر زمان موجود می‌شود؛ به این صورت که تا جزء سابق از بین نرود، نوبت به جزء لاحق نمی‌رسد و هیچ گاه تمام اجزای آن در یک زمان اجتماع نمی‌کند، مانند: تکلم، کتابت، راه رفتن، جریان آب در رودخانه، که وجود ثابت و مستقری ندارند، بلکه اجزای آنها به تدریج در ظرف زمان حاصل می‌شود. در این گونه موارد، اگر برای مثال، تا زمان معینی یقین به تکلم و یا کتابت باشد و سپس در بقای آن شک شود، مجرای استصحاب زمانیات، می‌باشد.
در حجیت این استصحاب اختلاف وجود دارد و منشأ اختلاف در این است که استصحاب در موارد شک در بقا، جاری است نه در موارد شک در حدوث، و از آن جا که زمانیات، دارای بقا و ثبات نیست، پس شک در آنها، شک در بقا نیست، بلکه شک در حدوث است. قائلین به حجیت این استصحاب، پاسخ می‌دهند که هر چند به دقت عقلی، استصحاب در زمانیات جاری نیست، اما عرف این دقت عقلی را به کار نمی‌بندد و با دید مسامحی، یک نوع وحدت اعتباری (غیر حقیقی) میان اجزای زمانیات لحاظ نموده و آنها را استصحاب می‌نماید.
البته توجیه دیگری نیز برای جریان استصحاب در زمانیات وجود دارد.
مرحوم ' شیخ انصاری ' در مواردی که امکان فرض یک امر واحد مستمر وجود داشته باشد، استصحاب را در زمانیات جاری می‌داند.
برخی مانند مرحوم ' نایینی ' استصحاب را مطلقا در زمانیات جاری می‌دانند.
منابع
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 645
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه (434-435)
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 367
- کفایة الاصول : صفحه (464-466)
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 260
- الرسائل جلد 1 : صفحه 154
- الرسائل جلد 1 : صفحه 150
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 390
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 385
- سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 538
- الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه 279
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 373
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 120
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 403
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «استصحاب زمانیات» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استصحاب زمانیات به زیرصفحه استصحاب زمانیات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 399، 402، 403
- اصول الاستنباط : صفحه 284
- الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه 279
- الرسائل جلد 1 : صفحه 150، 154
- الرسائل : صفحه 150، 154
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 367
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 120، 128
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 260، 261، 262، 263، 264، 266
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 402
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 385، 390
- بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 147، 268، 273
- حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 465
- سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 538
- شرح اصول فقه جلد 4 : صفحه 310
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 371، 373
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 645، 648، 664
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه (434-435)، 439، 440
- کفایة الاصول : صفحه (464-466)، 465، 467
- منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 182، 191
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -1 : صفحه 151
- نهایة الافکار جلد 4-1 : صفحه 151