استصحاب جزء موضوع
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
استصحاب جزء موضوع : حکم به بقای جزئی از موضوع مرکب، در فرض تعلق حکم به نفس اجزا
استصحاب جزء موضوع، از اقسام استصحاب مرکب بوده و به معنای حکم به بقای یکی از اجزای مرکب در موارد وجود شرایط استصحاب است.
توضیح:
عناصر موجود در یک موضوع مرکب، می‌تواند دو گونه در نظر گرفته شود:
1. اگر عناصر به نحو تقید لحاظ شود و یا عنوان بسیطی از آن انتزاع شود، در حقیقت، این عنوان بسیط، موضوع حکم قرار می‌گیرد، مانند عنوان ' المجموع ' یا ' اقتران هذا بذاک '.
در چنین مواردی، استصحاب اجزای مرکب جاری نمی‌شود.
2. عناصر، خود موضوع حکم شرعی قرار گیرد (نه عنوان بسیطی که از آن انتزاع شده است) .
در این مورد، به نظر جمعی از محققان اصولی، استصحاب خود اجزا (ذوات اجزا) جاری می‌شود، مانند این که موضوع، مرکب از دو جزء باشد و یکی از دو جزء، بالوجدان یا از طریق تعبد، و جزء دیگر از طریق استصحاب احراز گردد؛ برای مثال، اگر بدانیم آبی با نجاست ملاقات کرده است (احراز بالوجدان) ، ولی شک در کر بودن آن نموده و استصحاب کر نبودن را جاری کنیم (احراز از طریق استصحاب) و در نتیجه، به نجاست آب حکم نماییم، استصحاب جزء موضوع کرده‌ایم، زیرا در این مثال، موضوع مرکب از دو جزء است: ملاقات با نجس، و کر نبودن آب، که اولی بالوجدان و دومی از طریق استصحاب احراز گردیده است و در نتیجه این دو، به نجاست موضوع مرکب حکم نموده‌ایم.
پانوشت
منابع
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 247
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 147
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استصحاب جزء موضوع به زیرصفحه استصحاب جزء موضوع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.