استخوان
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
استخوان: از اجزاء معروف بدن.
از آن در باب‌های طهارت، نکاح، قصاص و دیات سخن رفته است.
طهارت: تکّه جدا شده از مردار که مانند استخوان روح و حیات ندارد، پاک است، مگر آن که استخوان حیوان نجس العین مانند سگ باشد. 1 به قول مشهور، تماس با عضو استخوان دار جدا شده از بدن انسان - اعم از زنده و مرده - پیش از غسل آن عضو یا غسل میّت، موجب غسل مسّ میّت (--' غسل مسّ میّت) می‌شود. 2 در وجوب غسل در تماس با استخوان جدا شده از انسان مرده پیش از غسل، یا استخوان جدا شده از انسان زنده اختلاف است. 3
واجب است عضو استخوان دار باقی مانده از میّت، پس از غسل، در پارچه‌ای پیچیده و دفن شود، ولی چنانچه استخوان قسمت سینه نباشد، نماز خواندن بر آن واجب نیست. تصریح کلمات برخی فقها و ظاهر کلمات برخی دیگر، الحاق استخوان بدون گوشت به استخوان همراه با گوشت در حکم یاد شده است. 4 استنجاء (--' استنجاء) به استخوان جایز نیست. 5
نکاح: شکستن استخوان عقیقه (--' عقیقه) مکروه است. 6
قصاص: در موردی که قصاص موجب تغریر می‌شود یعنی مواردی که در صورت قصاص بیش از مقدار جنایت به جانی آسیب می‌رسد مانند شکستن استخوان، قصاص منتفی است و به جای آن دیه گرفته می‌شود. 7
دیات: به قول مشهور، دیه شکستن هر عضوی که دیه معیّنی در شرع دارد، یک پنجم دیه آن عضو است، مگر آن که استخوان شکسته شده بدون عیب و کجی ترمیم شود. در این صورت، دیه آن، چهار پنجم دیه شکستن است.
دیه کوبیده شدن استخوان هر عضو یک سوم دیه آن عضو است، مگر آن که بدون عیب خوب شود. در این صورت، مقدار دیه، چهار پنجم دیه کوبیده شدن است. دیه جدا شدن و از جا در آمدن استخوان عضو، اگر منجرّ به فلج شدن آن شود، دو سوم دیه آن عضو است و
________________________________________
406
در صورت بهبودی بدون عیب، مقدار دیه چهار پنجم دیه جدا شدن و جا به جایی آن است. 8
1 - جواهر الکلام 5 319.
2 - 340.
3 - 342.
4 - 4 104 - 107.
5 - 2 48.
6 - 31 271 و الحدائق الناضرة 25 65.
7 - جواهر الکلام 42 355.
8 - 43 282 - 287 و مبانی تکملة المنهاج 2 319.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 405
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «استخوان» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- استخوان دارای مغز، استخوان نجس
- به لحاظ انسان وحیوان:
- استخوان انسان، استخوان حیوان
- به لحاظ مصداق:
- ترقوه، جمجمه، دندان، دنده، ستون فقرات
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استخوان به زیرصفحه استخوان/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.