ارکان امان
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
امان، مشروع و جایز است و ارکان آن عبارت است از:
1. قرار داد (عقد) : عقد امان از ایجاب (--» ایجاب) - از سوی مسلمان - و قبول (--» قبول) - از سوی کافر - تشکیل می‌شود. در ایجاب و قبول، هر لفظ یا فعلی که بیانگر امان باشد، کفایت می‌کند. 2 به تصریح برخی، صحّت عقد امان به وجود مصلحت و به تصریح برخی دیگر، به نداشتن مفسده مشروط است؛ بنا بر این عقد امان با هر کس که موجب ضرر به مسلمانان گردد، مانند جاسوس صحیح نیست. 3
وقت امان پیش از اسارت است؛ هر چند در آستانه پیروزی سپاه اسلام باشد. البته امام علیه السّلام می‌تواند بعد از اسارت نیز امان دهد. 4 اگر مسلمانی اقرار کند که به کافری امان داده است، چنانچه
اقرار او در وقتی باشد که امان دادن در آن وقت جایز است، پذیرفته و گرنه، رد می‌شود. 5
با تحقّق صحیح امان، وفای به آن بر امان دهنده و دیگر مسلمانان واجب است. 6
2. امان دهنده (عاقد) : هر مسلمانی که عاقل، بالغ و مختار باشد، می‌تواند تا ده نفر از کافران را امان دهد، لیکن در این که آیا می‌تواند به مردم یک روستا یا قلعه‌ای هر چند کوچک امان دهد یا نه، اختلاف است. امان داده عمومی حتی به مردم یک شهر و مانند آن، تنها در صلاحیّت امام است. امام و نیز مأذون از طرف ایشان می‌تواند به هر تعداد از کفّار حربی که بخواهد، امان دهد. 7
3. امان گیرنده (معقودله) : هر کافری که جهاد با او واجب است (کافر حربی) ، عقد امان با او صحیح می‌باشد. 8 اگر کافر حربی به گمان این که به او امان داده شده است، وارد قلمرو اسلامی گردد، به سرزمین خود باز گردانده می‌شود.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 652