عملکردها

ادات فعلی

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

ادات فعلی : فعل شبیه حرف

به افعالی که به دلیل شباهت به حروف، از ادوات شمرده می‌شوند ادوات فعلی گفته می‌شود. این نوع ادوات در قرآن کریم فراوانند؛ مانند:

1. بئس: «قُلْ بِئْسَمَا یَأْمُرُکُمْ بِهِ إِیمَانُکُمْ إِن کُنتُمْ مُّؤْمِنِینَ»؛ «بگو اگر مؤمنید (بدانید که) ایمانتان شما را به بد چیزی وامی‏دارد» (بقره// 93) .

2. ساء: «وَمَن یَکُنِ الشَّیْطَانُ لَهُ قَرِینًا فَسَاء قِرِینًا»؛ «و هر کس شیطان یار او باشد چه بد همدمی است» (نساء// 38) .

3. تبارک: فعلی است که فقط به لفظ ماضی، آن هم در باره لفظ جلاله «الله» به کار می‌رود؛ مانند: «فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ»؛ «آفرین باد بر خدا که بهترین آفرینندگان است» (مؤمنون// 14) .

4. تعال: فعل امری است که صرف نمی‌شود.

5. عسی: فعل جامدی است که صرف نمی‌شود.

6، 7 و 8. کاد و لیس و کان: از افعال ناقصه‌اند.

9. لات: فعلی است به معنای نفی.

10. هاتِ: فعل امر غیر متصرف است.

11. نِعْمَ: از افعال مدح است.

منابع

  1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه (121-163)
  2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 272
  3. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 286
  4. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه (255-256)
  5. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه (205-235)

اصطلاح‌نامه

اعم

ادوات قرآن

منابع

  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 166، (205-235)، (221-222)، 235، 241، (255-256)، 272، 286
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه (121-163)
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 337، 420