عملکردها

ادات استغراق

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

ادات استغراق : واژه دالّ بر شمول و فراگیری

«استغراق» به معنای غرق کردن، شامل شدن و دربرگرفتن، و «ادات استغراق» اداتی است که معنای استغراق دارد. بعضی از این ادوات در قرآن کریم عبارتند از:

1. «کل»: اسمی است که برای استغراق افراد نکره به کار برده می‌شود؛ مانند: «کُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ»؛ «هر جانداری چشنده (طعم) مرگ است» (آل عمران// 185) .

گاهی «کل» برای جمع و استغراق مجموع معرفه نیز استفاده شده است؛ مانند: «وَکُلُّهُمْ آتِیهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَرْدًا»؛ «و روز قیامت همه آنها تنها به سوی او خواهند آمد» (مریم// 95) .

و گاهی نیز برای استغراق اجزای مفرد به کار گرفته شده است؛ مانند: «... کَذَلِکَ یَطْبَعُ اللَّهُ عَلَی کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبَّارٍ»؛ «این گونه خدا بر دل هر متکبر و زورگویی مهر می‏نهد» (غافر// 35) . البته طبق قرائتی که «قلب» به «متکبر» اضافه شده است.

2. ال: «... وَخُلِقَ الإِنسَانُ ضَعِیفًا»؛ «و (می‏داند که) انسان ناتوان آفریده شده است» (نساء// 28).

منابع

  1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 259
  2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 186
  3. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 317

اصطلاح‌نامه

اعم

ادوات قرآن

منابع

  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 186، 259
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 317
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 342
  • قرآن ثقل اکبر : صفحه 56، 135