عملکردها

احکام وضعی اجتهاد

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

احکام وضعی اجتهاد : احکام وضعی مرتبط به بحث اجتهاد و مجتهد

احکام وضعی اجتهاد، آن بخش از احکام وضعی است که اختصاص به بحث اجتهاد و مجتهد دارد، ‌ مانند:

1. بحث درباره حجیت اجتهاد مجتهد در حق خویش، که اکثر علمای اسلام، اعتقاد به حجیت آن دارند؛

2. بحث تخطئه و تصویب در اجتهاد، بنا بر این قول که احکام وضعی، منحصر به تعداد خاصی نیست و هر حکمی غیر از احکام تکلیفی، حکم وضعی محسوب می‌شود.

درباره مخطیء یا مصیب بودن مجتهد در اجتهاد خویش، اختلاف وجود دارد: گروهی از اهل سنت در این باره قائل به تصویب هستند، اما علمای شیعه و بعضی دیگر از علمای اهل سنت اعتقاد به تخطئه در اجتهاد دارند [۱] ؛

3. نفوذ حکم مجتهد در منصب قضاوت و نفوذ تصرفات او در اموال و جان‌های مردم در منصب حکومت که در بحث از اجتهاد به آنها پرداخته می‌شود [۲] ؛

4. مباحث دیگری همانند: بحث نقض اجتهاد ـ تبدل رأی مجتهد ـ و تلفیق در اجتهاد نیز در بعضی از کتاب‌ها به عنوان احکام وضعی اجتهاد مطرح شده است.

پانوشت

  1. الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 623
  2. مقالات اصولی : صفحه 28

منابع

  1. الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 617
  2. الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 214
  3. الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 609
  4. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

احکام اجتهاد

وابسته

احکام تکلیفی اجتهاد

منابع

  • الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 197، 214، 222
  • الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 609، 617، 623
  • مقالات اصولی : صفحه 28