آیه عبث
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیه عبث : آیه 115 سوره مؤمنون، در باره هدفدار بودن خلقت انسان و ضرورت معاد
آیه 115 سوره مؤمنون را آیه 'عبث' و نیز آیه 'بعث' می‌گویند. وجه نامگذاری آن، به کار رفتن کلمه 'عبث' و دلالت این آیه بر بعث و قیامت است: «أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثًا وَأَنَّکُمْ إِلَیْنَا لَا تُرْجَعُونَ»؛ «آیا پنداشتید که شما را بیهوده آفریدهایم و اینکه شما به سوی ما بازگردانیده نمیشوید».
آیه شریفه بر این دلالت دارد که افعال الهی معلل به غرض است؛ یعنی افعال الهی از روی حکمت و مصلحتی صورت می‌گیرد که به بندگان بازمی‌گردد؛ زیرا خداوند سبحان غنی بالذات است؛ به این ترتیب که یکی از افعال الهی، خلقت این عالم است، و اگر بدون غرض بود، عبث و لغو پیش می‌آمد؛ و صدور قبیح از حق تعالی محال است.
آیه شریفه بر قیامت و معاد نیز دلالت دارد؛ زیرا اگر معاد و بعثی در کار نباشد، زندگی دنیا عبث و بیهوده خواهد بود؛ چون زندگی این جهان با تمام مشکلاتش و با این همه تشکیلات و مقدماتی که خدا برای آن چیده است، اگر صرفاً برای همین چند روز باشد، پوچ و بی‌معنا خواهد بود.
این آیه شریفه همچنین بر عدل الهی و تنزیه خداوند از فعل قبیح دلالت دارد.
منابع
- الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 5 : صفحه 17
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 7 : صفحه 193
- تفسیر نور الثقلین جلد 3 : صفحه 567
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 15 : صفحه 73
- تفسیر القمی جلد 2 : صفحه 95
- تفسیر نمونه جلد 14 : صفحه (443-444)
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 15 : صفحه (73-74)
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «آیه عبث» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه عبث به زیرصفحه آیه عبث/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.