آیه صلوات
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیه صلوات : آیه 56 احزاب، در باره صلوات خدا و فرشتگان بر پیامبر (ص)
به آیه 56 سوره احزاب 'آیه صلوات' می‌گویند: «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا»؛ «خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود میفرستندای کسانی که ایمان آوردهاید بر او درود فرستید و به فرمانش بخوبی گردن نهید».
این آیه از علاقه خاص خداوند و فرشتگان به پیامبر (ص) سخن می‌گوید، و به مؤمنان نیز دستور می‌دهد بر پیامبر درود فرستند؛ زیرا مقام پیامبر (ص) آن قدر والا است که آفریدگار جهان هستی و تمام فرشتگان بر او درود می‌فرستند؛ از این رو، سزاوار است مؤمنان نیز با این پیام آفریدگار جهان هستی هماهنگ شده، و بر او درود و سلام فرستند.
وقتی این آیه نازل شد، کعب بن عجزه از پیامبر (ص) پرسید: سلام بر تو را می‌دانیم؛ اما صلوات بر تو چگونه است؟ پیامبر فرمودند: بگویید: 'اللهم صل علی محمد و آل محمد… '.
این آیه دارای یکی از محسنات بیانی است که به آن 'صرف‌الخزانه' می‌گویند؛ یعنی لفظ متعددالمعنایی را بیاورند و به تناسب، معانی متعدد آن را اراده کنند؛ مانند: 'صلاة' که در لغت به معنای دعا است؛ اما در این آیه 'صلاة' از جانب خدا به معنای رحمت، و از جانب ملائکه به معنای استغفار و از طرف بندگان به معنای طلب رحمت است. برخی گفته‌اند گرچه صلاة از جانب خداوند به معنای رحمت است، اما مراد از آن در این‌جا اعتنا و اشاره به شرف و بلندی مرتبه پیامبر (ص) است؛ لذا بزرگداشت خداوند در حق حضرت رسول (ص) با گفتن «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ» رساتر از بزرگداشت آدم با امر به سجده فرشتگان است.
در باره حکم وجوب و استحباب صلوات میان فقها اختلاف است. تمام فقهای امامیه صلوات را در تشهد اول و دوم نماز، واجب می‌دانند و در غیر آن مستحب؛ اما از فقهای اهل‌سنت تنها شافعی آن را در تشهد دوم واجب می‌داند. احمد بن‌حنبل نیز در یکی از دو روایت منقول از او، همانند شافعی فتوا داده است.
منابع
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «آیه صلوات» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه صلوات به زیرصفحه آیه صلوات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.