آیات امتحان
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیات امتحان : آیات بیانگر آزمایش‌های الهی
امتحان از مسائلی است که در قرآن مجید به صورت یک سنت و قانون همگانی آمده است، و همه انسان‌ها به تناسب امکانات و استعدادهای خود امتحان می‌شوند. آزمایش الهی در قرآن به دو صورت مطرح شده است:
1. گاهی به صورت کلی و این که افراد در کشاکش زندگی آزمایش شده و بدین وسیله راستگو از دروغگو جدا می‌شود.
2. گاهی به صورتی خواندنی و نزدیک به ذهن، به سرگذشت امت‌های پیشین پرداخته است که مورد آزمایش قرار گرفته‌اند و گروهی پیروز و گروهی مردود شده‌اند.
در آزمایش‌های الهی، مُمتحِن (امتحان‌کننده) خداوند، و ممتحَن (امتحان‌شونده) بندگان خداوند هستند، و ابزار آزمایش نیز به فرموده قرآن ترس، گرسنگی، زیان‌های مالی و جانی، کمبود میوه‌ها، فرزندان و… است.
انگیزه آزمایش‌های الهی نیز بروز شایستگی‌های نهفته در بشر و رسیدن به کمال مطلوب و جداسازی افراد خوب از بد است، و دیگر این که آزمایش، مقیاس پاداش‌ها و کیفرها است.
آیات امتحان و مطالب مربوط به آن، با تعبیرهای گوناگونی مانند فتنه، بلا، تمحیص، تمییز و امتحان در قرآن آمده‌اند؛ برای نمونه به آیات ذیل توجه کنید:
1. آیه 179 سوره آل عمران: «مَّا کَانَ اللّهُ لِیَذَرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلَی مَآ أَنتُمْ عَلَیْهِ حَتَّیَ یَمِیزَ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ...».
2. آیه 154 سوره آل عمران: «... وَلِیَبْتَلِیَ اللّهُ مَا فِی صُدُورِکُمْ وَلِیُمَحَّصَ مَا فِی قُلُوبِکُمْ...».
3. آیه 20 سوره فرقان: «... وَجَعَلْنَا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً...».
4. آیه 16 سوره توبه: «أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تُتْرَکُواْ وَلَمَّا یَعْلَمِ اللّهُ الَّذِینَ جَاهَدُواْ مِنکُمْ...».
منابع
- منشور جاوید قرآن جلد 1 : صفحه (251-270)
- التمهید فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (328-332)
- قاموس قرآن جلد 6 : صفحه 241
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «آیات امتحان» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیات امتحان به زیرصفحه آیات امتحان/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.