نمایش مبدأ برای حس تشنگی

== توضیح مفهومی ==

تشنگی: حالت غریزی احساس نیاز به آب.

از آن به مناسبت در بابهای طهارت، صوم، اطعمه و اشربه و قضاء سخن رفته است.

حکم تکلیفی: به طور کلّی حفظ خود و هر نفس محترمی) ر احترام (از هلاکت - خواه هلاکت نفس یا فساد عضو یا یکی از قوای بدن همچون بینایی و شنوایی و نیز هر آسیب و زیان جدّی و قابل اعتنا - واجب است؛ از این‏رو، هرگاه تشنگی سبب یکی از امور یادشده گردد، رفع آن در حدّ نیاز واجب خواهد بود) ر خوردن (.

آثار:

1. انتقال به بدل: هرگاه مکلّف به مقدار وضو یا غسل آب داشته باشد، لیکن اگر با آن طهارت بگیرد، بیم آن می‏رود که خود یا نفس محترمی دیگر دچار تشنگی غیر قابل تحمّل) حَرَج (گردد، وظیفه‏اش تیمّم) ر تیمّم (خواهد بود. 1

2. رفع حکم: کسی که به علّت بیماری، زیاد تشنه می‏شود، به‏گونه‏ای که روزه گرفتن برایش ممکن نیست و یا مشقّت دارد، روزه ماه رمضان بر او واجب نیست و باید در ازای هر روز، یک یا دو مُدّ) ر مُدّ (- به اختلاف اقوال در مسئله - طعام به فقیر بدهد2 و چنانچه بعدها بتواند روزه بگیرد، روزه‏های نگرفته را واجب است قضا کند. 3

البتّه برخی در وجوب پرداخت فدیه) یک یا دو مُدّ طعام (بین صورت ناتوانی از روزه و صورت تحمّل مشقّت، تفصیل داده و فدیه را تنها در فرض دوم واجب دانسته‏اند. چنان‏که بعضی دیگر گفته‏اند: در فرض یأس از بهبود، پرداخت فدیه واجب نیست و اگر اتفاقاً بهبود یافت قضای آن نیز واجب نخواهد بود. 4 برخی دیگر گفته‏اند: در فرض امید به بهبودی، بعد از آن تنها قضا واجب است و در فرض

________________________________________

493

یأس از آن، تنها فدیه واجب خواهد بود. 5 در اینکه سقوط روزه از چنین فردی به نحو رخصت است - بدین معنا که با داشتن مشقّت اگر روزه بگیرد، صحیح است و قضای آن بر او واجب نیست - و یا به نحو عزیمت - که نتیجه آن بطلان روزه می‏باشد - اختلاف است. 6

اگر تشنگی - به غیر سبب بیماری - بر روزه‏دار غلبه کند؛ به حدّی که بیم هلاکت وی رود یا بترسد آسیبی جدّی به او برسد و یا برایش حرجی و غیر قابل تحمّل باشد، نوشیدن آب در حدّ ضرورت و رفع عطش، بر او جایز بلکه واجب است؛ لیکن روزه‏اش باطل می‏شود و در ماه رمضان، امساک در بقیّه روز واجب است. 7

اگر شخص برای رفع تشنگی جز مایع حرام همچون شراب، در اختیار نداشته باشد، با ترس از تلف شدن، به مقدار نیاز می‏تواند از آن بنوشد8) ر اضطرار (.

کراهت قضاوت: قضاوت کردن در حال تشنگی و مانند آن، که موجب اشتغال نفس بدان می‏گردد مکروه است. 9

1. جواهر الکلام 149 - 147. 4 147. 3 146 - 144 /17. 2 114 /5؛ العروة الوثقی) و حواشی (5 222 /2. الحدائق الناضرة 6 425 /13. جواهر الکلام 150 /17؛ فقه الصادق 7 396 - 395 /8. مستمسک العروة 8 325 - 324 /8. جواهرالکلام 444 /36؛ مسالک‏الافهام9 127 /12. جواهر الکلام 81 /40.
=== منابع ===
#فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#492 492]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''حس تشنگی'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::تشنگی]]، [[بج::عطش]]
=== اعم ===
:[[اعم::منافع انسان]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::تیمم با خوف از تشنگی]]، [[وابسته::روزه عطشان]]
== منابع ==
*[[منبع::جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 43]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_43.htm#316 316]
*[[منبع::فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#492 492]
[[رده:حس تشنگی]]
[[کد::268761| ]]