نمایش مبدأ برای تعارض نسخ و تخصیص

== توضیح مفهومی ==

'''تعارض نسخ و تخصیص''' : تنافی دو احتمال نسخ و تخصیص در یک کلام

تعارض نسخ و تخصیص، از اقسام تعارض احوال لفظ، و به معنای دوران امر بین عموم ازمانی و افرادی است؛ به این بیان که هر خطابی که از سوی شارع می‌رسد دو ظهور دارد:

1. ظهور در عموم افرادی؛ به این معنا که یکایک افراد عام را در بر می‌گیرد؛

2. ظهور در عموم ازمانی؛ به این معنا که شامل تمامی زمان‌ها ـ تا هنگامی که آن شریعت استمرار دارد ـ می‌شود، مانند: ' اکرم العلما ' که هم ظهور در عموم افرادی دارد و هم در عموم ازمانی؛ یعنی بر وجوب اکرام همه علما در همه زمان‌ها تا زمان استمرار آن شریعت، دلالت می‌کند. حال اگر پس از مدتی مخصصی وارد شود، در صورتی که به ورود آن قبل از زمان حاجت یقین حاصل شود، فقط حمل بر تخصیص می‌شود و تنها جلوی عموم افرادی را می‌گیرد و کشف می‌کند که از اول، حکم برای همه افراد نبوده است، و در صورتی که مخصص پس از زمان حاجت صادر شود، تنها حمل بر نسخ می‌گردد و کاری به عموم افرادی ندارد.

اما اگر دانسته نشد که خاص قبل از وقت حاجت صادر شده و یا پس از آن، هر یک از تخصیص و نسخ احتمال داده می‌شود، و تردید میان نسخ و تخصیص به وجود می‌آید.

درباره تعارض نسخ و تخصیص، نزد اصولی‌ها اختلاف است که آیا در این مورد، تخصیص رجحان دارد ـ تا کلام را بر آن حمل کرده و از عموم افرادی رفع ید شود ـ یا این که نسخ رجحان دارد ـ تا کلام را برآن حمل کرده و از عموم ازمانی صرف نظر گردد ـ؛ مشهور اصولیون معتقدند ظهور عام در عموم ازمانی قوی تر بوده و بر ظهور عام در عموم افرادی مقدم می‌شود، پس باید از عموم افرادی دست برداشت، و از آن به ' التخصیص اولی من النسخ ' تعبیر می‌کنند.

نسبت به اولویت داشتن تخصیص بر نسخ، چنین استدلال شده است:

1. التخصیص شایع و النسخ نادر و الظن یلحق الشی ء بالاعم الاغلب؛

2. التخصیص دفع و النسخ رفع و الدفع اسهل من الرفع فیرتکب؛

3. التخصیص خیر من المجاز و المجاز خیر من النسخ و خیر الخیر خیر، فالتخصیص خیر من النسخ.
{{پانوشت}}
=== منابع ===
#کفایة الاصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#513 513]
#فرائد الاصول جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_2.htm#790 790]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::تعارض احوال لفظ]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::تخصیص ( اصول فقه )]]، [[وابسته::نسخ ( اصول فقه )]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::اجود التقریرات جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_2.htm#514 514]
*[[منبع::اصول الفقه جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#160 160]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#161 161]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#162 162]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#163 163]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#164 164]
*[[منبع::اصول الفقه جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5089/5089_2.htm#75 75]
*[[منبع::الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1174/1174_1.htm#521 521]
*[[منبع::تسدید الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/887/887_2.htm#500 500]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/887/887_2.htm#504 504]
*[[منبع::حقایق الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/871/871_2.htm#578 578]
*[[منبع::شرح رسائل جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5748/5748_7.htm#206 206]
*[[منبع::علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2171/index.htm#193 193]
*[[منبع::فرائد الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_2.htm#790 790]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_4.htm#729 729]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_4.htm#733 733]
*[[منبع::کفایة الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#513 513]
*[[منبع::محاضرات فی اصول الفقه جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#315 315]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#316 316]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#318 318]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#319 319]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#320 320]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#323 323]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#325 325]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#327 327]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#328 328]
*[[منبع::مصباح الاصول جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/878/878_3.htm#381 381]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/878/878_3.htm#383 383]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_7.htm#337 337]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_7.htm#345 345]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_1.htm#550 550]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_1.htm#553 553]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_1.htm#555 555]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 4 جزء -2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4_-2.htm#151 151]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 4-2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4-2.htm#151 151]
[[رده:تعارض نسخ و تخصیص]]
[[کد::42607| ]]