عملکردها

تعارض آیات

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۵:۳۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

تعارض آیات : ناسازگاری میان آیات قرآن

یکی از مباحث علوم قرآنی «تعارض آیات» است.

خداوند در آیه 82 سوره نساء می‌فرماید: «أَفَلاَ یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِندِ غَیْرِ اللّهِ لَوَجَدُواْ فِیهِ اخْتِلاَفًا کَثِیرًا»؛ «آیا در (معانی) قرآن نمی‏اندیشند اگر از جانب غیر خدا بود قطعا در آن اختلاف بسیاری می‏یافتند».

خداوند، تعارض واقعی و حقیقی بین آیات را نفی کرده است؛ زیرا تعارض به معنای تنافی دو دلیل در مدلول و محتوا است؛ و این با سخن خدا سازگار نیست؛ بلکه آیات الهی بعضی گویای بعضی دیگر و بعضی شاهد و دلیل بر بعضی دیگرند.

تعارض بر دو قسم است: 1. تعارض ابتدایی و ظاهری؛ 2. تعارض واقعی و حقیقی.

آن‌چه از تعارض آیات به نظر می‌آید، ابتدایی و ظاهری است و با کمی تأمل و دقت، توهم تعارض رفع می‌شود؛ زیرا این تعارض ظاهری گاهی از ظاهر دو دسته آیات ناشی می‌شود که میان آن‌ها جمع عرفی وجود دارد؛ چون قرآن محکم و متشابه، مطلق و مقید، عام و خاص، مجمل و مبین، ناسخ و منسوخ، حاکم و محکوم، وارد و مورود و… دارد. محکم، مقید، خاص، مبین، ناسخ، حاکم، و وارد، اصل قرار می‌گیرند و آیات مقابل آن‌ها در پرتو اصلشان معنا می‌شوند.

نیز ر.ک:اسباب تعارض آیات.

منابع

  1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه (45-50)
  2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (88-100)

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «تعارض آیات» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

اختلاف آیات، تناقض آیات

وابسته

آیات، اسباب تعارض آیات، مرجحات تعارض آیات

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعارض آیات به زیرصفحه تعارض آیات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (88-100)
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه (45-50)
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه (53-78)
  • البیان فی تفسیرالقرآن : صفحه 84
  • درآمدی برکلام جدید : صفحه 135
  • پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن : صفحه (311-322)