نمایش مبدأ برای اِلاّ ( اصول فقه )

== توضیح مفهومی ==

'''اِلاّ ( اصول فقه )''' : لفظ دلالت کننده بر یکی از سه معنای وصفی، استثنایی و حصری

' الاّ ' بر سه نوع است:

1. ' الاّ ' ی وصفی: و آن در موردی است که برای ماقبل خودش صفت واقع می‌شود؛ در این حالت، الاّ همیشه به معنای ' غیر ' استعمال می‌گردد. از این ' الا ' در مفهوم حصر و استثنا بحث نمی‌شود؛

2. ' الاِّ ' ی استثنایی: که بر اخراج ' مستثنی منه ' از شمول حکم ' مستثنی ' دلالت می‌کند؛

3. ' الاّ ' ی حصری: به معنای ' الا ' یی است که در کلام منفی و بعد از ادات نفی آورده می‌شود و افاده حصر می‌نماید؛ این ' الاّ ' در واقع، به قسم دوم بر می‌گردد.

در مورد ' الاّ ' ی استثنایی، در اصول، سه بحث مطرح است:

1. آیا استثنای از نفی، دلالت بر اثبات، و استثنای از اثبات، دلالت بر نفی می‌نماید یا خیر؟ علمای اصول در این که استثنای از نفی، اثبات است و استثنای از اثبات، نفی، اتفاق نظر دارند و فقط ' ابو حنیفه ' مخالف است؛

2. آیا استثنا، بر حصر دلالت دارد یا نه؟ برای مثال، آیا از جمله ' ما جائنی القوم الا زید ' استفاده می‌شود که آمدن (مجیئی) ، به زید اختصاص دارد؟

درباره دلالت استثنا بر حصر، ادعای تبادر شده است؛

3. آیا دلالت ' الاّ ' ی استثنایی بر حصر، مربوط به منطوق جمله است یا مفهوم آن؟ بعضی گفته‌اند: این دلالت از منطوق کلام فهمیده می‌شود، ولی بیشتر اصولی‌ها معتقدند این دلالت به مفهوم مربوط می‌شود؛ یعنی ' الاّ ' برای مطلق اخراج و استثنا وضع شده، که لازم بیّن به معنای اخص آن این است که ' مستثنی منه ' از شمول حکم ' مستثنی ' خارج است.

نکته:

در برخی موارد، به وسیله قراین خاص ثابت می‌شود که ' الاّ ' وصفی یا استثنایی است، گاهی نیز هیچ گونه قرینه‌ای در کلام نیست؛ در چنین صورتی، مرحوم ' مظفر ' اعتقاد دارد اصل در کلمه ' الاّ ' آن است که استثنایی باشد و وصفی بودن آن به قرینه نیاز دارد.
=== منابع ===
#محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#140 140]
#فوائد الاصول جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_1.htm#505 (505-510)]
#انوار الاصول جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_2.htm#70 (70-75)]
#اصول الفقه جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#127 (127-128)]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::ادوات حصر و استثنا]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::اصول الفقه جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#127 (127-128)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#128 128]
*[[منبع::الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1174/1174_1.htm#493 493]
*[[منبع::المحصول فی علم الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#421 421]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#442 442]
*[[منبع::انوار الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_2.htm#70 (70-75)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_2.htm#71 71]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_2.htm#72 72]
*[[منبع::علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2171/index.htm#163 163]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_1.htm#505 (505-510)]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_2.htm#505 505]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_2.htm#506 506]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_2.htm#507 507]
*[[منبع::کفایة الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#249 249]
*[[منبع::محاضرات فی اصول الفقه جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#140 140]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#145 145]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#149 149]
[[رده:اِلاّ ( اصول فقه )]]
[[کد::25639| ]]