عملکردها

ادات ابهام

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۵:۳۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

ادات ابهام : واژه بیانگر ابهام

ادات ابهام یعنی حرف و واژه‌ای که بیان کننده نوعی ابهام است. این گونه ادوات در قرآن کریم نیز به کار رفته‌اند؛ مانند:

1. أو: حرف عطفی است با معانی متفاوت، از جمله ابهام برای شنونده؛ مانند: «وَإِنَّا أَوْ إِیَّاکُمْ لَعَلَی هُدًی أَوْ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ»؛ «و در حقیقت‏ یا ما یا شما بر هدایت‏ یا گمراهی آشکاریم» (سبأ// 24) . در این آیه، طایفه گمراه و طایفه هدایت یافته تعیین نشده، و به دلایلی آن را مبهم گذاشته است.

2. غیر: اسمی است دائم الاضافه و مفید ابهام که تا میان دو ضد قرار نگیرد، معرفه نخواهد شد؛ مانند: «غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ»؛ «نه (راه) مغضوبان و نه (راه) گمراهان» (حمد// 7) .

3. إمّا (به کسر همزه و تشدید میم) نیز از ادوات ابهام است؛ مانند: «وَآخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللّهِ إِمَّا یُعَذِّبُهُمْ وَإِمَّا یَتُوبُ عَلَیْهِمْ وَاللّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ»؛ «و عده‏ای دیگر (کارشان) موقوف به فرمان خداست‏یا آنان را عذاب می‏کند و یا توبه آنها را می‏پذیرد و خدا دانای سنجیده‏کار است» (توبه// 106).

منابع

  1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 235
  2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 208
  3. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 197
  4. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 293
  5. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 245
  6. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 209

اصطلاح‌نامه

اعم

ادوات قرآن

منابع

  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 197، 208، 235
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 209، 245، 293
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 209، 234، 245، 293، 319
  • قرآن ثقل اکبر : صفحه 77، 123، 371