شرایط تعارض ادله
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
شرایط تعارض ادله : امور مؤثّر در تحقق تعارض میان ادلّه
شرایط تعارض ادله، به شرایطی گفته می‌شود که فقدان هر یک از آنها تعارض ادله را از میان بر می‌دارد. این شرایط عبارت است از:
1. هر دو دلیل، ظنی باشد؛ یعنی هیچ یک قطعی نباشد؛ به این ترتیب، تعارض میان دو نص قرآنی یا دو نص روایی یا یک نص و یک ظاهر معنا ندارد؛
2. در حجیت هر دو دلیل با هم، ظن فعلی معتبر نباشد، بلکه لازم است دست کم در یکی از آنها، ظن شأنی معتبر باشد؛
3. مدلول دو دلیل با یک دیگر تنافی داشته باشد، چه تنافی ذاتی و چه عرضی ـ تنافی ذاتی، مانند: تناقض و تضاد، و تنافی عرضی در جایی است که رابطه آن دو دلیل، تناقض و یا تضاد نیست بلکه به واسطه دخالت عامل خارجی با هم اجتماع در صدق ندارند ـ و چه تنافی بین ادله در ناحیه دلالت مطابقی و تضمنی و التزامی، هر سه باشد، یا فقط در بعضی از آنها باشد؛
4. هر یک از ادله ـ صرف نظر از تعارض آن با دلیل دیگرـ دارای شرایط حجیت باشد؛ یعنی اگر خودش بود و معارضی نداشت، حتماً حجیت داشت؛
5. تنافی آنها از نوع تزاحم نباشد؛
6. یکی از دو دلیل بر دیگری حاکم نباشد؛
7. یکی از دو دلیل بر دیگری وارد نباشد.
منابع
- فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 158
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه (192-194)
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 403
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «شرایط تعارض ادله» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شرایط تعارض ادله به زیرصفحه شرایط تعارض ادله/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 505
- اصول الاستنباط : صفحه 300
- اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 12، 13
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه (192-194)، 193، 223
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2 : صفحه 117
- المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 196
- المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 15، 17
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 403
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 427، 431
- فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 158
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 703، 710