تعارض تخصیص و تخصص
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تعارض تخصیص و تخصص : تنافی میان احتمال دو حالت تخصیص و تخصّص در کیفیت خروج یک جزئی از موضوع حکم کلّی
تعارض تخصیص و تخصص، به معنای دوران امر بین خروج از موضوع (خروج موضوعی) و خروج از حکم (خروج حکمی) است؛ برای مثال، از یک سو عامی مانند ' اکرم کل عالم ' وجود دارد و از سوی دیگر، معلوم است که زید از عموم آن خارج است، ولی در چگونگی این خروج تردید است که آیا به صورت تخصیص ـ خروج حکمی یا به تعبیر دقیق تر، اخراج حکمی ـ است، یعنی زید عالم است، ولی به دلیلی از تحت عموم ' اکرم کل عالم ' اخراج گردیده، که در این صورت، سایر احکام و آثار مترتب بر عنوان عالم بر او بار می‌شود و تنها وجوب اکرام ندارد؛ و یا به صورت تخصص ـ خروج موضوعی ـ است، یعنی زید عالم نیست و از روی حقیقت و تکوین از موضوع عالم خارج است، که در این صورت، هیچ یک از احکام و آثار عالم بر او بار نمی‌شود.
میان اصولیون اختلاف است که در تعارض تخصیص و تخصص، کدام یک بر دیگری مقدم است؛ نظریه مشهور، تقدم تخصص بر تخصیص است.
منابع
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 123
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه (236-237)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعارض تخصیص و تخصص» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعارض تخصیص و تخصص به زیرصفحه تعارض تخصیص و تخصص/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.