عملکردها

مجمل ( علوم قرآنی )

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۵:۳۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

مجمل ( علوم قرآنی ) : لفظ فاقد معنای آشکار بالفعل، و مردّد میان چند احتمال

«مجمل» لفظی است که دلالتش بر معنا یا حکم شرعی، واضح نباشد و مراد متکلم به دست نیاید؛ به عبارت دیگر، مجمل لفظی است که ظهور بالفعل ندارد؛ هر چند مجمل بودن آن، به سبب یکی از اسباب اجمال باشد.

همه دانشمندان اسلامی جز داوود ظاهری وقوع مجمل در قرآن را پذیرفته‌اند. مثال مجمل در قرآن: «وَالْمُطَلَّقَاتُ یَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلاَثَةَ قُرُوَءٍ» (بقره// 228) . در این آیه، کلمه «قرء» در دو معنای «حیض» و «طهر» مشترک است؛ بنابراین، معلوم نیست مراد خداوند از آیه مزبور، تربّص (منتظر ماندن) تا خاتمه سه طهر است یا تربص تا خاتمه سه حیض.

در باره امکان بقای مجمل به حال خود، اقوالی است که اصحّ اقوال آن است که اجمال رفع می‌شود؛ به‌ویژه در اموری که باید به آن‌ها عمل بشود و خداوند بندگان را به آن‌ها امر کرده باشد. لفظ مجمل را با توجه با آشکار شدن معنای آن توسط مبیِّن (اعم از متصل یا منفصل) ، «مبیَّن به غیر» می‌گویند.

مجمل سه گونه است:

1. مجمل بالذات؛ مانند حروف مقطعه قرآن؛ 2. مشترک لفظی که قرینه‌ای بر تعیین یکی از معانی نداشته باشد؛ 3. مشترک معنوی.

نیز ر.ک:اسباب اجمال.

منابع

  1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه (183-184)
  2. اصول الفقه جلد 3 : صفحه 3
  3. قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 332
  4. کفایة الاصول : صفحه 294
  5. کفایة الاصول : صفحه 293
  6. محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 387
  7. محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 386
  8. انوار الاصول جلد 2 : صفحه 218
  9. اصطلاحات الاصول : صفحه (232-233)
  10. معارج الاصول : صفحه 105
  11. اصول الفقه جلد -1 : صفحه 189
  12. الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 323
  13. الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه 230
  14. تقریرات اصول جلد -2 : صفحه 105
  15. سیری کامل در اصول فقه جلد 9 : صفحه 157

اصطلاح‌نامه

اعم

مجمل و مبیَّن ( علوم قرآنی )

اخص

آیات مجمل

وابسته

آیات مجمل، اسباب اجمال آیات، مبیِّن ( علوم قرآنی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مجمل ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه مجمل ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • اصطلاحات الاصول : صفحه (232-233)
  • اصول الفقه جلد -1 : صفحه 189
  • اصول الفقه جلد 3 : صفحه 3
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 59
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه (183-184)، 184
  • الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 323
  • القرآن الکریم سوره 5 ، آیه 3
  • الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه 230
  • انوار الاصول جلد 2 : صفحه 218
  • تقریرات اصول جلد -2 : صفحه 105
  • سیری کامل در اصول فقه جلد 9 : صفحه 157
  • قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 332
  • کفایة الاصول : صفحه 293، 294
  • لغت نامه دهخدا جلد 12 : صفحه 17947
  • محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 386، 387
  • معارج الاصول : صفحه 105