قسم به قیامت
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قسم به قیامت : یکی از موارد قسم در قرآن
قرآن کریم در دو مورد به طور صریح و در یک مورد به طور اشاره به قیامت سوگند یاد کرده است:
1. «لَا أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَةِ»؛ «به روز قیامت سوگند یاد می‌کنم» (قیامت// 1) .
2. «وَالْیَوْمِ الْمَوْعُودِ»؛ «سوگند به روز موعود (قیامت) » (بروج// 2) .
3. «وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ»؛ «و قسم به شاهد عالم (پیغمبر خاتم و به مشهود او (قیامت) » (بروج// 3) .
مفسران شیعه و اهل‌سنّت همچون: طبرسی، شیخ طوسی، ابوالفتوح رازی، زمخشری، فخر رازی، مراغی، سید قطب، مغنیه، آلوسی و دیگران متفقند در دو آیه اول، سوگند به قیامت است. سیوطی در ~الاتقان~ می‌نویسد: آیه «لَا أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَةِ» در صدد اثبات معاد است.
در آیه «وَالْیَوْمِ الْمَوْعُودِ» کلمه «موعود» از ماده «وَعَد یَعِدُ» به معنای «وعده داده شده» است که در آیات 52 سوره یس و 44 سوره معارج به معنای قیامت آمده است.
در باره آیه «وَشَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ» میان مفسران اختلاف است. یک نظریه این است که منظور از «مشهود» قیامت است.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 59
- سوگندهای قرآنی : صفحه (121-125)
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 466
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 394
- تفسیرروح المعانی جلد 30 : صفحه 86
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 250