قسم به زمین
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قسم به زمین : یکی از موارد قسم در قرآن
یکی از فواید مهم سوگند به زمین، توجه دادن بشر به این کره مسکونی است تا در ساختمان و اجزای تشکیل‌دهنده درون و برون آن تفکر، و اسرار شگفت را کشف کند و به شناخت پروردگار برسد.
در دو آیه به زمین قسم یاد شده است؛ یکی به طور مستقل و بدون قید و شرط، و دیگری با قید:
مورد اول: «وَالْأَرْضِ وَمَا طَحَاهَا»؛ «سوگند به زمین و آن که آن را بگسترد» (شمس// 6) . البته در این آیه دو سوگند هست: سوگند به زمین و سوگند به آفریننده آن.
مورد دوم: «وَالْأَرْضِ ذَاتِ الصَّدْعِ»؛ «سوگند به زمین شکافته شده (آماده کشت) » (طارق// 12) . در باره معنای «ذات الصدع» گفته‌اند مراد شکافته شدن زمین به وسیله گیاهان است. بعضی گفته‌اند «صدع» به معنای گیاه است هنگامی که زمین را می‌شکافد. بعضی دیگر گفته‌اند: سوگند به زمین است که به وسیله چشمه‌ها شکافته می‌شود.
مفسران در باره هر دو آیه اتفاق‌نظر دارند و آن را سوگند به زمین می‌شمارند.
منابع
- سوگندهای قرآنی : صفحه (358-361)
- ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه 140
- پژوهشی درباره قرآن و پیامبر : صفحه 246
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 261
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 472