شبهات اعجاز قرآن

توضیح مفهومی

شبهات اعجاز قرآن : برخی از شبهات درباره معجزه بودن قرآن

شبهات مطرح شده درباره اعجاز قرآن و پاسخ به آن‌ها، از مباحث وابسته به اعجاز قرآن است. در ادامه به برخی از این شبهات اشاره می‌شود:

1. درک اعجاز قرآن، همگانی نیست.

پاسخ: درک معجزه از شرایط معجزه بودن نیست؛ دوم این که، لازم نیست همه مردم، ماهیت اعجاز و معجزه را درک کنند، هرچند خطاب همگانی است. بدین سان، خطاب تحدی قرآن که دلیل آشکار معجزه بودنش است، نه تنها توده مردم و عوام را در برمی گیرد، دانشمندان و متخصصان هر عصری را نیز به مبارزه می‌طلبد. اصولا توده مردم قدرت مبارزه علمی و فرهنگی را ندارند و به همین سبب در آیات تحدی این عبارت تکرار شده که: «وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ»؛ «و غیر از خدا، هر کس را می‏توانید (به یاری) طلبید» (یونس 38) . یعنی هر کس را که می‌شناسید و احتمال اثری برای او در این کار قائل هستید، همه دانشمندان، متفکران، نوابغ، اعوان و انصار خود را جمع کنید و مثل چنین قرآنی و یا حتی مثل یک سوره از آن را بیاورید. دلیل این که خداوند سبحان خطاب را متوجه توده مردم نیز کرده این است که تا اگر دانشمندان آنان نتوانستند، حقانیت قرآن برای خود آنان نیز ثابت شود.

2. برخی قواعد ادبی قرآن با ادبیات عرب هماهنگ نیست.

پاسخ: اولاً قواعد ادبیات عرب هنگام نزول قرآن شکل نگرفته بود؛ بلکه به برکت قرآن، دانشمندان مسلمان این قواعد را تدوین کرده‌اند؛ ثانیاً اگر این گفته درست باشد، ادیبان عرب به راحتی می‌توانستند قرآن را انکار کنند و تحدی پروردگار برای آوردن همانند قرآن بدون پاسخ نمی‌ماند.

3. اعجاز قرآن با جمع‌آوری آن ناسازگار است و آن‌چه در باره جمع قرآن شده است، که نگارش آیات قرآن با شهادت دو نفر صورت می‌گرفت، با اعجاز قرآن تنافی دارد؛ چون اگر قرآن معجزه بود، نیاز به گواهی دو نفر نبود و از ظاهر آن می‌توانستند متوجه شوند.

پاسخ: اوّلاً این گفته که قرآن به گواهی دو نفر از صحابه پیامبر (ص) جمع شده، مستند به اخبار آحاد و مخدوش است؛ ثانیاً هیچ کس ادعای اعجاز در یک جمله یا یک آیه از قرآن را نداشته و ندارد، و علت آن که جامعان قرآن آیات را به گواهی دو نفر پذیرفته‌اند، احتیاط آنان بوده است تا به عمد یا سهو، سخنی از کلمات ادیبان عرب جزء قرآن نشود.

4. ناتوانی بشر از آوردن همانند قرآن کریم دلیل بر اعجاز آن نیست؛ چون کتاب‌های دیگری نیز هست که بشر از آوردن مثل آن ناتوان است؛ مانند کتاب اقلیدس.

پاسخ: اولاً این که بشر نتواند مثل این کتاب‌ها را بیاورد، اثبات نشده و ادعایی بیش نیست؛ بلکه کتاب‌هایی در طول تاریخ نوشته شده است که از سطحی عالی‌تر برخوردارند، برای مثال خواجه نصیر الدین بر کتاب اصول اقلیدس شرحی نوشت که از اصل آن بهتر است و به نام 'تحریر اصول اقلیدس' هم اکنون معروف است و در حالی که اصل از بین رفته، این شرح هنوز مورد توجه است. ثانیاً هر کار خارق‌العاده‌ای را که بشر از آوردن آن عاجز باشد نمی‌توان معجزه خواند؛ بلکه برای معجزه علاوه بر ناتوانی بشر از معارضه با آن، دو شرط دیگر نیز لازم است:

الف) آورنده باید مدعی مقام و منصب الهی باشد؛ ب) عملی را برای معجزه انجام دهد که از حدود قوانین طبیعی بیرون باشد، و کتاب‌هایی مانند کتاب اقلیدس فاقد این دو شرط هستند.

منابع

1. پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 231
2. البیان فی تفسیر القرآن : صفحه 19
3. مدخل التفسیر : صفحه 100
4. تفسیر موضوعی قرآن کریم جلد 1 : صفحه 132

اصطلاح‌نامه

اعم

شبهات قرآن

وابسته

اعجاز قرآن ( علوم قرآنی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شبهات اعجاز قرآن به زیرصفحه شبهات اعجاز قرآن/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آنچه باید از قرآن بدانیم جلد 2 : صفحه 452
• اعجاز قرآن : صفحه 171
• البیان فی تفسیر القرآن : صفحه 19
• التمهید فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 273، 275، 276، 278
• تفسیر موضوعی قرآن کریم جلد 1 : صفحه 132
• شناخت قرآن : صفحه 121
• علوم القرآن : صفحه 136، 144
• مدخل التفسیر : صفحه 100
• مرزهای اعجاز : صفحه 131
• مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 79
• مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 460، 462
• پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 231
• پژوهشی در شیوه های اعجاز قرآن : صفحه 90