عملکردها

تنبیه بر اطلاق

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۱۷ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۲۲:۳۷ توسط Hashemi (بحث | مشارکت‌ها) (۱ نسخه واردشده)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

تنبیه بر اطلاق : مقدّم‌کردن یک لفظ برای اعلان اطلاق کلام؛ از اسباب تقدیم لفظ

«تنبیه بر اطلاق» از اسباب تقدیم و تأخیر و به‌این معنا است که گوینده برای اعلام مطلق بودن کلامش، لفظی را مقدم می‌کند؛ مانند: تقدیم «شرکاء» بر «الجن» در: «وَجَعَلُواْ لِلّهِ شُرَکَاء الْجِنَّ»؛ «و برای خدا شریکانی از جن قرار دادند» (انعام// 100) .

«لله» در جای مفعول دوم و «شرکاء» مفعول اول و «الجن» هم پاسخ سؤال مقدر است. و «شرکاء» بر «الجن» مقدم شده است تا مطلق شرک ورزی مذمت شده باشد. بنابراین، کلام مطلق است؛ چه شریک «جن» باشد و چه غیر آن؛ ولی اگر «شرکاء» به عقب می‌افتاد و «الجن» مقدم می‌شد، توبیخ فقط در باره شریک قرار دادن جن بود، نه مطلق شرک ورزی.

منابع

  1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 267

اصطلاح‌نامه

اعم

اسباب تقدیم و تاخیر

منابع

  • اسباب النزول جلد 3 : صفحه 311
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 267
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 311