حروف مذلقه

توضیح مفهومی

حروف مذلقه : حروف دارای صفت اذلاق (تلفظ به تندی و آسانی)

حروف 28 گانه عربی به لحاظ تلفظ شدن به نرمی و سبکی یا به سنگینی (داشتن صفت اذلاق یا اصمات) به دو دسته می‌شوند:

1. «حروف مُذلِقه»: «ذلق» در لغت به معنای تیزی، و «اِذلاق» به معنای «تیز کردن» است. در اصطلاح تجوید عبارتست از: سرعت و سهولت تلفظ حرف. «حروف مذلقه» عبارتند از: (ب - ر - ف - ل - م - ن) . این حروف در عبارت «فرَّ مِنْ لُبٍّ» جمع شده‌اند.

از میان شش حرف مذلقه، حروف «ر»، «ل» و «ن» از نوک زبان و تیزی سر زبان ادا می‌شوند، و سه حرف «ب» و «م» و «ف» به کمک لب‌ها تلفظ می‌شوند که به آن‌ها حروف شفهی یا شفوی می‌گویند.

2. «حروف مُصمِته»: اِصمات از صفات اصلی حروف است. در لغت به معنای خاموش کردن و ساکت کردن است و در اصطلاح علم تجوید به معنای سنگین و سخت ادا شدن حرف و امتناع آن از سهولت در تلفظ است.

از آنجا که تلفظ این حروف ثقیل و سنگین است، معمولاً در کلمات چهارحرفی و بیشتر همگی حروف از حروف اصمات نخواهند بود؛ بلکه از حروف اذلاق (تندی و آسانی) نیز در این کلمات وجود خواهد داشت؛ مانند: «سفرجل» که «ر» و «ف» از حروف مذلقه هستند. به همین دلیل، گفته‌اند این حروف از جمع‌شدن در کلمات چهار یا پنج حرفی امتناع دارند.

به جز حروف «اذلاق» (ب، ر، ف، ل، م، ن) بقیه حروف «مصمته» هستند.

نیز ر.ک:صفت اذلاق، صفت اصمات.

منابع

1. الرائد فی تجوید القرآن : صفحه (48-50)
2. العقد الفرید فی فن التجوید : صفحه 44

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «حروف مذلقه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

حروف اِذلاق

اعم

حروف قرآن ( علوم قرآنی )

وابسته

صفت اِذلاق

منابع

• التجوید : صفحه 19
• الرائد فی تجوید القرآن : صفحه (48-50)
• العقد الفرید فی فن التجوید : صفحه 44
• تجوید استدلالی : صفحه 144
• تجوید جامع : صفحه 52
• حلیة القرآن قواعد تجوید مطابق با روایت حفص از عاصم جلد 1 : صفحه 19
• حلیة القرآن قواعد تجوید مطابق با روایت حفص از عاصم جلد 2 : صفحه 56
• دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 1375
• زنده جاوید و اعجاز جاویدان جلد 2 : صفحه 56
• سر البیان فی علوم القرآن : صفحه 170
• سلسله مباحث قرآن شناسی : صفحه 53
• شناخت سوره های قرآن : صفحه 141