ادات انتهای غایت
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ادات انتهای غایت : ادات بیانگر پایان مقصود
انتهای غایت یعنی پایان مقصود. برخی از این ادوات در قرآن عبارتند از:
1. إلی: که حرف جر است و معانی متفاوتی دارد که مشهورترین معنای آن انتهای غایت است؛ اعم از غایت مکانی؛ مثل: «سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الأَقْصَی...»؛ «منزه است آن (خدایی) که بندهاش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصی سیر داد... » (اسراء// 1) .
و غایت زمانی؛ مثل: «... ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّیَامَ إِلَی الَّلیْلِ...»؛ «سپس روزه را تا (فرا رسیدن) شب به اتمام رسانید» (بقره// 187) .
و چیزی غیر از زمان و مکان؛ مانند: «... وَالْأَمْرُ إِلَیْکِ فَانظُرِی مَاذَا تَأْمُرِینَ»؛ «و(لی) اختیار کار با توست بنگر چه دستور میدهی» (نمل// 33) .
2. حتّی: مانند: «... وَلاَ یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَکُمْ حَتَّیَ یَرُدُّوکُمْ عَن دِینِکُمْ...»؛ «و آنان پیوسته با شما میجنگند تا اگر بتوانند شما را از دینتان برگردانند» (بقره// 217) .
در انتهای غایت مستفاد از «الی» و «حتّی» تفاوت‌هایی وجود دارد که در منابع مربوط آمده است.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 272
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 232
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 226
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 191