امر امتحانی

توضیح مفهومی

امر امتحانی : طلب انشایی فاقد اراده جدّی به قصد امتحان مکلّف

امر امتحانی، امری است که از سوی مولا به انگیزه امتحان عبد صادر می‌شود.

در کتاب ' الوصول الی کفایة الاصول ' آمده است:

' الامر الاختباری المعبر عنه بالامتحان… یصدر لاستخبار حال العبد فی کونه مطیعاً او عاصیاً '

در اوامر امتحانی، هدف مولا از صدور امر این نیست که مأمورٌ به در خارج، انجام شود، بلکه غرض وی بررسی و آزمایش مقدار اطاعت و یا عصیان عبد است.

در این گونه اوامر، طلب انشایی وجود دارد، اما اراده جدی به انجام فعل در خارج تعلق نگرفته است.

به بیان دیگر، مصلحت، فقط در توجه دادن امر به مکلف می‌باشد و انجام فعل در خارج مطلوبیت ندارد، مانند: امر خداوند به ' حضرت ابراهیم ' نسبت به ذبح فرزندش ' اسماعیل '، که در حقیقت، خداوند از ابراهیم (ع) ، فقط اراده ذبح اسماعیل را خواسته تا میزان اطاعت و تعبدپذیری او را آزمایش کند و هیچ گاه راضی به ذبح اسماعیل نبوده است.

در کتاب ' فوائد الاصول ' آمده است: ' المطلوب فی الاوامر الامتحانیة نفس حرکة عضلات العبد لانفس الفعل… ' .

برخی از اصولی‌ها اوامر امتحانی را دو قسم نموده‌اند:

1 ـ اوامری که در متعلق آن هیچ گونه مصلحتی، نه به عنوان اولی و نه به عنوان ثانوی، وجود ندارد و فقط برای امتحان عبد یا مکلف صادر می‌شود؛

2 ـ اوامری که هر چند متعلق آن به عنوان اولی مصحلت ندارد، اما به عنوان ثانوی مصحلت دارد، مانند: اوامری که برای آزمایش کیفیت عمل عبد و پی بردن به مهارت او در انجام عملی خاص صادر می‌شود؛ هم چون امر نمودن عبد به تهیه چای، که برای آزمایش کیفیت چای تهیه شده توسط او، صادر می‌شود .

منابع

1. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 109
2. الاصول جلد 2 : صفحه (14-15)
3. سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (254-255)
4. المدخل الی عذب المنهل : صفحه 209
5. تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 339
6. تحریرالمعالم : صفحه 69
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «امر امتحانی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

امر اختباری، اوامر امتحانی

اعم

امر صوری

وابسته

تکلیف امتحانی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه امر امتحانی به زیرصفحه امر امتحانی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الاصول جلد 2 : صفحه (14-15)
• الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 109
• المدخل الی عذب المنهل : صفحه 209
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 1 : صفحه 290، 383
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 223، 224، 485
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 173، 507
• بحوث فی الاصول جلد -2 : صفحه 37
• تحریرالمعالم : صفحه 69
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 339
• سیری کامل در اصول فقه جلد 3 : صفحه 284
• سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (254-255)
• فوائد الاصول جلد 1,2 : صفحه 134
• کفایة الاصول : صفحه 169، 170
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 172، 179
• نهایة الافکار جلد 1,2 : صفحه 172