اقل و اکثر تدریجی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اقل و اکثر تدریجی : دو فعلِ اقلّ و اکثرِ دارای اجزا و شرایطِ تدریجی الوجود
اقل و اکثر تدریجی، مقابل اقل و اکثر دفعی بوده و عبارت است از دو فعلی که در مقام تعلق تکلیف لحاظ گردیده و در مجموعه‌ای از اجزا و شرایط با هم اشتراک دارند، ولی یکی از آنها اجزا و یا شرایط بیشتری دارد و اجزا و شرایط تشکیل دهنده هر دو به تدریج محقق می‌گردد، مانند این که مکلف، به شرطیت طهارت در نماز علم دارد، ولی شک می‌کند که این طهارت از طریق دو شست وشو ـ شست و شوی صورت و دست‌ها ـ و دو مسح _ مسح سر و پا _ حاصل می‌شود یا علاوه بر اینها شرط دیگری نیز دارد (البته در صورت اعتقاد به این که طهارت در وضو و غسل به تدریج حاصل می‌گردد، نه این که بعد از پایان وضو به یک باره به وجود آید).
منابع
- انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه 317
- نهایة الافکار جلد 3 : صفحه (401-402)
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 363
- فرهنگ نامه اصول فقه