اصالت عدم تقدیر
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اصالت عدم تقدیر : نفی احتمال کلمه یا جمله مقدّر در یک کلام
اصالت عدم تقدیر یا اصالت عدم اضمار، از اصول لفظی است و کاربرد آن در جایی است که احتمال داده شود کلمه یا جمله‌ای در یک کلام در تقدیر باشد، اما دلیلی بر این احتمال وجود نداشته باشد. در چنین مواردی اصل این است که شارع منظور خود را در قالب الفاظ بیان می‌کند و اگر از لفظ بیش از معنای ظاهری فهمیده نمی‌شود به دلیل اجرای اصالت عدم تقدیر است که به آن چه بیان می‌شود، عمل می‌گردد.
به این اصل، هم در کلام شارع و هم در محاورات عرفی عمل می‌شود؛ از این رو معلوم می‌شود که شارع شیوه جدیدی را اختراع ننموده بلکه مطابق عرف رفتار کرده است.
برای مثال، خداوند در قرآن به نقل از فرعون می‌فرماید: « انا ربکم الاعلی » [۱] . حال این احتمال وجود دارد که کلمه ' عبد ' در تقدیر باشد و در اصل، آیه شریفه به صورت « انا عبد ربکم الاعلی » بوده، اما به این احتمال اعتنا نمی‌شود و با اصالت عدم اضمار و عدم تقدیر، نفی می‌گردد.
نکته اول:
مدرک حجیت این اصل، همانند سایر اصول لفظی، بنای عقلا و عرف است.
نکته دوم:
برخی از اصولیون میان اصالت عدم اضمار و اصالت عدم تقدیر فرق گذاشته‌اند.
پانوشت
منابع
- الموجز فی اصول الفقه : صفحه 28
- اصطلاحات الاصول : صفحه 57
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اصالت عدم تقدیر» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اصالت عدم تقدیر به زیرصفحه اصالت عدم تقدیر/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.