سجع متوازی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
سجع متوازی : اتفاق فواصل در وزن و قافیه، و عدم مقابله بین هر کلمه و قرینه آن در وزن و قافیه
در علم بدیع، برای سجع- و همچنین فواصل- اقسامی برشمرده‌اند. یکی از این اقسام، سجع متوازی است. در سجع متوازی، دو فاصله به لحاظ وزن و قافیه همسان‌اند ولی میان هر کلمه و قرینه آن مقابله در وزن و قافیه وجود ندارد. به عبارت دیگر، سجع متوازی عبارت است از موزون و متماثل بودن واژه‌های آخر جمله‌ها، هم از لحاظ وزن (هجا) و هم از لحاظ «رَوی» (حرف اصلی آخر واژه) ؛ مانندِ: آباد- آزاد، دلیر-کویر. در قرآن این نوع سجع فراوان به چشم می‌خورد؛ مانند:
«فِیهَا سُرُرٌ مَّرْفُوعَةٌ ** وَأَکْوَابٌ مَّوْضُوعَةٌ» (غاشیه//13-14) .
«وَالتَّوْرَاةَ وَالإِنجِیلَ ** وَرَسُولاً إِلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ» (آل عمران//48-49) .
«فی سِدْرٍ مَخْضُودٍ ** وَ طَلْحٍ مَنْضُودٍ» (واقعه//28-29) .
«وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها ** وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها ** وَ النَّهارِ إِذا جَلاّها ** وَ اللَّیْلِ إِذا یَغْشاها ** وَ السَّماءِ وَ ما بَناها ** وَ الأرْضِ وَ ما طَحاها ** وَ نَفْسٍ وَ ما سَوّاها ** فَألْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها» (شمس//1- 8) .
«نَحْنُ أقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ ** إِذْ یَتَلَقَّی الْمُتَلَقِّیانِ عَنِ الْیَمینِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعیدٌ ** ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاّ لَدَیْهِ رَقیبٌ عَتیدٌ ** وَ جاءَتْ سَکْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذلِکَ ما کُنْتَ مِنْهُ تَحیدُ ** وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ ذلِکَ یَوْمُ الْوَعیدِ ** وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهیدٌ» (ق//16-21).
منابع
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سجع متوازی به زیرصفحه سجع متوازی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.