قصه اصحاب رَسّ
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قصه اصحاب رَسّ : سرگذشت یکی از اقوام مذکور در قرآن
از جمله قصص اقوام گذشته در قرآن، قصه اصحاب رس است. قرآن کریم در دو مورد (فرقان// 38؛ ق// 12) از اصحاب رس نام برده است؛ امّا د رباره این قوم هیچ‌گونه توضیحی در قرآن نیامده است.
بیشتر مفسران معتقدند اصحاب رس طایفه‌ای در یمامه بوده‌اند که پیغمبری به نام حنظله بر ایشان مبعوث شد و آنان وی را تکذیب کرده، در چاه افکندند. عده‌ای دیگر، رس را به معنای چاه دانسته‌اند، و بعضی هم می‌گویند «رس» نام چاه مخصوصی است. جمعی هم «رس» را با «أرس» یکی دانسته و گفته‌اند اصحاب رس در آذربایجان بوده‌اند که سی پیغمبر خود را کشتند و سرانجام شهرهای ایشان ویران شد و خود نیز هلاک شدند.
در باره نوع گناهکاری ایشان نیز میان مفسران اختلاف است؛ عده‌ای آنان را پرستنده صنوبری به نام «شاه درخت» معرفی کرده و بعضی هم عبادت دوشیزگان را به ایشان نسبت داده‌اند. در تفسیر علی بن ابراهیم آمده است که زنان این قوم با هم مساحقه می‌کردند.
تفاسیر اولیه، اصحاب رس را از بقایای عاد و ثمود می‌شناسند و «بئر معطله» و «قصر مشید» در آیه 45 سوره حج را مربوط به ایشان می‌دانند و محل آن را در «حضرموت» گفته‌اند.
از نظر برخی محققان، اصحاب رس منتسب به جنوب عربستان بوده‌اند که جزئیات آن نزد اعراب زمان اسلام شناخته شده نبوده است و تسمیه آن پس از عاد و ثمود یا پس از قوم نوح، مسلّم می‌دارد قصه این مردم به حدود زمان اعراب «بائده» برمی‌گردد.
منابع
- اعلام القرآن : صفحه 149
- قاموس قرآن جلد 3 : صفحه (88-90)
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 235