اجتهاد قرّاء
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اجتهاد قرّاء : آرای شخصی قاریان در قرائت قرآن
یکی از علل اختلاف قرائت‌ها، اجتهاد و استنباط شخصی قاریان است. هر قاری عقیده‌ای در قرائت داشت که به آن اعتماد می‌کرد، و گاهی با تعصب تمام به عقیده‌اش پای‌بند بود؛ گرچه با عقیده عمومی و آرای ارباب تحقیق مخالف بود.
داستان کسائی و قرائت‌های خلاف قاعده او در مسجد پیامبر (ص) و اعتراض مردم مدینه به او، و بسیاری از قرائت‌های حمزه که مورد اعتراض مردم قرار گرفت، و او به این اعتراضات به علت اعتقاد به دلایل خود توجه نمی‌کرد، از نمونه‌های روشن اجتهاد قاریان است.
پاره‌ای از اجتهاد قرّاء بر اساس توجه بیش از اندازه به قواعد ادبیات و تصلّب در ترجیح برخی از وجوه محتمل بود. از امام صادق (ع) نقل کرده‌اند که فرمود: «اهل عربیت (ادیبان) کلام خداوند را تحریف کرده، مقصود آن را برمی‌گردانند»؛ یعنی ادیبان با طرح إعراب‌ها و پیش‌کشیدن مباحث نحوی و فرضیه‌سازی برای حرکات محتمل، باعث انحراف اذهان از معنای اصلی آیات شده‌اند، و حتی افراد کج‌فهم به معنای نادرست دست می‌یابند و آن را به قرآن نسبت می‌دهند. این قبیل اجتهادات به مخالفت رسم‌الخط و حتی نقل و روایت می‌انجامید. ابوبکر بن مقسم این گونه اجتهاد کرده است. وی قرائتی را برمی‌گزید که به نظرش با اصول و قواعد عربی سازگار باشد؛ گرچه این قرائت‌ها مخالف رسم‌الخط مصحف یا نقل باشد.
منابع
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 27
- حقایقی مهم پیرامون قرآن کریم : صفحه 217
- تاریخ قراءات قرآن کریم : صفحه (105-106)
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اجتهاد قرّاء» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اجتهاد قرّاء به زیرصفحه اجتهاد قرّاء/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.