ابتدا (قرائت قرآن)
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ابتدا (قرائت قرآن) : شروع به قرائت ابتدائاً یا پس از تنفّس در اثنای قرائت
«ابتدا» از قواعد قرائت قرآن است که در مقابل «وقف» می‌آید، و عبارت است از شروع به قرائت پس از قطع یا وقف در اثنای قرائت. اهمیت این بحث نیز مانند وقف است؛ زیرا قاری همیشه پس از وقف نیز مجبور است از بهترین کلمه ممکن شروع کند.
«ابتدا» فقط اختیاری است؛ بر خلاف وقف که هم اضطراری و هم اختیاری دارد. «ابتدا» تنها با کلمه‌ای روا است که وافی به مقصود کلام باشد و خلاف معنای مقصود تداعی نشود. پس اگر در غرض مورد نظر خللی پدید آید یا خلاف معنای مقصود تداعی شود، قبیح و زشت خواهد بود و قاری باید از آن بپرهیزد.
ابتدا نیز مانند وقف دارای اقسام چهار گانه (تام، کافی، حَسَن و قبیح) می‌باشد. مثلاً در: «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ» (بقره//8) اگر از باب ضرورت بر (وَمِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ) وقف نمود، برای ادامه قرائت، ابتدای به (وَمِنَ النَّاسِ) قبیح است، و اگر بر (مَن یَقُولُ) وقف کرد، برای ادامه قرائت، ابتدای به (یَقُولُ) احسن از ابتدای به (مَن) است. و در: «خَتَمَ اللّهُ عَلَی قُلُوبِهمْ» (بقره//7) اگر از باب ضرورت بر (خَتَمَ اللّهُ) وقف نمود، برای ادامه قرائت، ابتدای به (اللّهُ) اقبح است و ابتدای به (خَتَمَ) «کافی» است.
در مواردی، وقف بر یک عبارت، حَسَن است اما برای ادامه قرائت، ابتدای به آن، به دلیل فساد معنا، قبیح است، مثل: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّکُمْ أَوْلِیَاء تُلْقُونَ إِلَیْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ کَفَرُوا بِمَا جَاءکُم مِّنَ الْحَقِّ یُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِیَّاکُمْ أَن تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ» (ممتحنه//1) که وقف بر (یُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِیَّاکُمْ) حَسَن است، اما برای ادامه قرائت، ابتدای به آن قبیح است زیرا توهّمِ برحذر داشتن از ایمان به خدا می‌رود.
و گاهی عکس مورد قبل است، یعنی وقف قبیح است اما ابتدا نیکو است، مثل: «قَالُوا یَا وَیْلَنَا مَن بَعَثَنَا مِن مَّرْقَدِنَا هَذَا مَا وَعَدَ الرَّحْمَنُ» (یس//52) که وقف بر (هَذَا) قبیح است زیرا موجب فصل بین مبتدا و خبر بوده و توهم می‌شود که مشارٌ الیه هذا، مَرقَد است، و اما برای ادامه قرائت، ابتدای به (هَذَا) ، به دلیل استیناف، «کافی» و یا «تام» است.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (292-293)
- النشر فی القراءات العشر جلد 1 : صفحه 230
- تلاوة القرآن-فضلها و احکامها- : صفحه 75
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «ابتدا (قرائت قرآن)» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ابتدا (قرائت قرآن) به زیرصفحه ابتدا (قرائت قرآن)/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 282، 292، 346
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 342
- الجامع لاحکام القرآن جلد 1 : صفحه 27
- النشر فی القراءات العشر جلد 1 : صفحه 230
- تلاوة القرآن-فضلها و احکامها- : صفحه 75
- غایة المرید فی علم التجوید : صفحه 225
- پژوهشی در قرآن و فنون قراءت به روایت حفص از عاصم کوفی : صفحه 144