آیه وضو و تیمم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیه وضو و تیمم : آیه 6 مائده، در باره تشریع وضو و تیمم و کیفیت آن دو
به آیه 6 سوره مائده 'آیه وضو و تیمم' می‌گویند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَینِ وَإِن کُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ وَإِن کُنتُم مَّرْضَی أَوْ عَلَی سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنکُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَیَمَّمُواْ صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُم مِّنْهُ مَا یُرِیدُ اللّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَکِن یُرِیدُ لِیُطَهَّرَکُمْ وَلِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»؛ «ای کسانی که ایمان آوردهاید چون به (عزم) نماز برخیزید صورت و دستهایتان را تا آرنج بشویید و سر و پاهای خودتان را تا برآمدگی پیشین (هر دو پا) مسح کنید و اگر جنباید خود را پاک کنید ( غسل نمایید) و اگر بیمار یا در سفر بودید یا یکی از شما از قضای حاجت آمد یا با زنان نزدیکی کردهاید و آبی نیافتید پس با خاک پاک تیمم کنید و از آن به صورت و دستهایتان بکشید خدا نمیخواهد بر شما تنگ بگیرد لیکن میخواهد شما را پاک و نعمتش را بر شما تمام گرداند باشد که سپاس (او) بدارید».
در این آیه، مقداری از صورت که باید در وضو شسته شود توضیح داده نشده است؛ ولی در روایات معصومان (ع) به طور مشروح بیان شده است.
حرف باء در 'برؤوسکم' به معنای تبعیض گرفته شده است؛ یعنی 'قسمتی' از سر را مسح کنید؛ از این رو، مسح تمام سر- که برخی از اهل‌تسنن به آن معتقدند- درست نیست.
همچنین قرار گرفتن 'أرجلکم' در کنار 'رؤوسکم' گواه بر این است که پاها باید مسح شود، نه این که شسته شود. و 'ارجلکم' عطف بر محل 'برؤوسکم' است، نه بر 'وجوهکم'.
در ادامه این آیه مسئله تشریع 'تیمم' و کیفیت آن به طور اجمال آمده است. که باید صورت و دست‌ها مسح شوند؛ ولی جزئیات آن در روایات اسلامی تبیین شده است.
حکم تیمم در آیه 43 سوره نساء نیز آمده است که با آیه 6 سوره مائده شباهت دارد.
منابع
- تفسیر نمونه جلد 4 : صفحه (285-292)
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 5 : صفحه (219-321)
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 85
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «آیه وضو و تیمم» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه وضو و تیمم به زیرصفحه آیه وضو و تیمم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.