آیه نفی سبیل (علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیه نفی سبیل ( علوم قرآنی ) : آیه 141 نساء، در باره نفی هرگونه سلطه کافران بر مسلمانان
به آیه 141 سوره نساء (به دلیل بخش آخر آیه) «آیه نفی سبیل» می‌گویند: «الَّذِینَ یَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ فَإِن کَانَ لَکُمْ فَتْحٌ مِّنَ اللّهِ قَالُواْ أَلَمْ نَکُن مَّعَکُمْ وَإِن کَانَ لِلْکَافِرِینَ نَصِیبٌ قَالُواْ أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْکُمْ وَنَمْنَعْکُم مِّنَ الْمُؤْمِنِینَ فَاللّهُ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَلَن یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً»؛ «همانان که مترصد شمایند پس اگر از جانب خدا به شما فتحی برسد می‌گویند مگر ما با شما نبودیم و اگر برای کافران نصیبی باشد می‌گویند مگر ما بر شما تسلط نداشتیم و شما را از (ورود در جمع) مؤمنان باز نمیداشتیم پس خداوند روز قیامت میان شما داوری میکند و خداوند هرگز بر (زیان) مؤمنان برای کافران راه (تسلطی) قرار نداده است».
کلمه «سبیل» از قبیل «نکره در سیاق نفی» است و معنای عموم می‌دهد. بنابراین، آیه هر گونه استیلا و سلطه کافران بر مؤمنان را ناشدنی می‌داند. این «جعل» می‌تواند هم «جعل تشریعی» باشد؛ همان گونه که برخی از فقها در مسائل مختلف فقهی برای عدم تسلط کفار بر مؤمنان از نظر حقوقی و حکمی به این آیه استدلال کرده‌اند، و هم می‌تواند «جعل تکوینی» باشد؛ یعنی کافران از نظر سیاسی و فرهنگی و اقتصادی و از هیچ نظر بر افراد باایمانی که ملتزم به لوازم ایمانشان هستند چیره نخواهند شد.
و اگر آن‌ها بر مسلمانان پیروز می‌شوند به این دلیل است که بسیاری از مسلمانان وظایف و رسالت‌های خویش را فراموش کرده‌اند.
منابع
- دائرة المعارف تشیع جلد 1 : صفحه 253
- تفسیر نمونه جلد 4 : صفحه 175
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 99
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 5 : صفحه 116
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «آیه نفی سبیل ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه نفی سبیل (علوم قرآنی ) به زیرصفحه آیه نفی سبیل (علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.