اشتراک ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اشتراک ( علوم قرآنی ) : مشترک بودن یک لفظ برای معانی متعدد؛ از اسباب اجمال
اشتراک لفظ در معانی متعدد، یکی از عوامل لفظی تشابه در الفاظ مفرد، و به‌این معنا است که استعمال یک لفظ در معانی متعدد، باعث تشابه در آیات می‌شود؛ مانند:
1. «وَاللَّیْلِ إِذَا عَسْعَسَ» (تکویر// 17) که «عسعس» برای «اقبال» و «ادبار» وضع شده است.
2. «ثَلاَثَةَ قُرُوَءٍ» (بقره// 228) که «قرء» هم برای حیض و هم برای طُهر وضع شده است.
3. «أَوْ یَعْفُوَ الَّذِی بِیَدِهِ عُقْدَةُ النِّکَاحِ» (بقره// 237) که احتمال هر یک از دو معنای زوج و ولیّ در «الَّذِی بِیَدِهِ» می‌رود.
4. «فَرَاغَ عَلَیْهِمْ ضَرْبًا بِالْیَمِینِ» (صافات// 93) که لفظ «یمین» میان سه معنای «دست راست»، «قوت و شدت» و «سوگند» مشترک است. به این ترتیب، ممکن است مقصود از آیه شریفه یکی از سه معنای ذیل باشد:
أ. حضرت ابراهیم (ع) بت‌های قوم خود را با دست راست در هم کوبید؛ ب. حضرت ابراهیم (ع) بت‌های قوم خود را با قدرت و قوت در هم کوبید؛ ج. حضرت ابراهیم (ع) بت‌های قوم خود را به دلیل سوگندی که قبلاً خورده بود در هم کوبید.
همچنین در الفاظی چون «ید» و «عین» احتمال چند معنا وجود دارد.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 209
- المفردات فی غریب القرآن : صفحه 254
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 298
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 59
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 11
- مباحث فی علوم القرآن : صفحه 309
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اشتراک ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه اشتراک ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.