تدوین قرائات
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تدوین قرائات : بررسی تاریخ و علل تدوین قرائات
در صدر اسلام، مسلمانان نحوه قرائت قرآن را از صحابه رسول خدا (ص) یا از تابعین می‌آموختند، یعنی هر مسلمانی در شهر خود، قرآن را از صحابی یا از یکی از تابعین فرا می‌گرفت که در همان شهر می‌زیست.
ابتدا این افراد در شهر خودشان، درباره همه معارف اسلامی، مرجع و امام مردم بودند؛ بدون این‌که در فن خاصی تخصص داشته باشند. سپس کم‌کم افرادی در فن قرائت متخصص، و مقتدای مردم شدند؛ به‌گونه‌ای که قرائت آنان بدون چون و چرا پذیرفته می‌شد؛ مانند: ابوجعفر یزید بن قعقاع در مدینه، عبدالله بن کثیر در مکه، یحیی بن وثاب در کوفه، عبدالله بن ابی‌اسحاق در بصره، و عبدالله بن عامر در شام. پس از مدتی بر شمار قاریان متخصص افزوده شد، و به دلیل تفاوت استعدادها و انگیزه‌ها، این افزایش سبب بروز اختلافاتی در قرائت قرآن شد.
این اختلافات، بزرگان این علم را بر آن داشت تا ملاک‌ها و معیارهایی برای قرائت صحیح قرار دهند تا صحیح از غیر صحیح و مشهور از شاذ شناخته شوند.
نخستین شخص معتبری که قرائت‌های صحیح را بر اساس قواعد متقن، جمع‌آوری و به صورت کتابی مبسوط تألیف کرد، ابوعبید قاسم بن سلام انصاری (ت 224ق) بود. ابن‌جزری می‌گوید: وی از 25 قاری، قرائت‌های صحیح را ضبط کرد که قراء سبعه مشهور در بین آن‌ها بودند.
منابع
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 205
- تاریخ قراءات قرآن کریم : صفحه 40
- اتحاف فضلاء البشر بالقراءات الاربعة عشر : صفحه 33
- النشر فی القراءات العشر جلد 1 : صفحه 24
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تدوین قرائات» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تدوین قرائات به زیرصفحه تدوین قرائات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اتحاف فضلاء البشر بالقراءات الاربعة عشر : صفحه 33
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 253
- الاعجاز البیانی للقرآن : صفحه 167
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 205، 207، 214
- النشر فی القراءات العشر جلد 1 : صفحه 24
- تاریخ قراءات قرآن کریم : صفحه 40
- دائرة المعارف تشیع : صفحه 40
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 415