آیات نعم الهی

توضیح مفهومی

آیات نعم الهی : آیات بیانگر نعمت‌های ظاهری و باطنی خداوند

آیات بیانگر نعمت‌های ظاهری و باطنی را 'آیات نِعَم الهی' نامیده‌اند. حالت خوب و بهره‌ها و برخورداری‌ها و آن چه مایه خوبی و خوشی انسان است، نعمت نام دارد. از این رو مال و ثروت، تن درستی و سلامتی، عقل و شعور، خانه و مرکب، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها، امنیت و آسایش، جوانی و توانایی جسمی و... نعمت به شمار می‌آید. خداوند در شمارش نعمت‌های فراوان خود بر بندگان، از وفور نعمت‌های ظاهر و باطن یاد می‌کند و می‌فرماید: «وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَة»؛ «خداوند، نعمت‌های خود را، چه آشکار و چه پنهان بر شما سرشار ساخت» (لقمان// 20) . پیامبر خدا (ص) در حدیثی به ابن عباس فرمود: نعمتِ آشکار خدا، اسلام است و این خلقتِ تام و آراسته‌ای که داری و رزقی که به تو عطا کرده است، اما نعمت باطنی آن است که بدی‌های عمل تو را بر مردم پوشانده و تو را رسوا نساخته است. امام باقر (ع) در حدیثی دیگر فرموده است: نعمت آشکار، پیامبر خدا و دین او و معرفت پروردگار و توحید است، اما نعمت نهان، ولایت و دوستی ما اهل بیت است.

مفسران نیز در تقسیر نعمت ظاهری از: «اعضای ظاهر بدن»، «زیبایی صورت و قامت راست و سلامت اعضاء»، «اموری که برای هیچکس قابل انکار نیست‏ همچون آفرینش و حیات و انواع روزیها» و مانند آن یاد کرده، و نعمتهای باطن را اشاره به «قلب»، «معرفت خداوند» و یا «اموری که بدون دقت و مطالعه قابل درک نیست، مانند بسیاری از قدرتهای روحی و غرائز سازنده» دانسته‏اند.

قرآن کریم در سوره‌های دخان، صافات، محمد (ص) ، الرحمن، واقعه و انسان به انواع مختلف نعمت‌های مادی این جهان اشاره فرموده و در آیات: 110 سوره کهف، 72 سوره توبه، 46 سوره حجر، 55 سوره دخان و 43 سوره اعراف به برخی از نعمت‌های معنوی پرداخته است.

منابع

1. قاموس القرآن الکریم (المدخل) جلد 2 : صفحه (2247-2248)
2. المفردات فی غریب القرآن : صفحه 520
3. قاموس قرآن جلد 7 : صفحه (84-85)
4. منشور جاوید قرآن جلد 3 : صفحه (165-172)
5. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه 229
6. مجمع البیان فی تفسیر القران جلد 8 : صفحه 501
7. الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2 : صفحه (165-166)
8. تفسیر نمونه جلد 17 : صفحه (64-65)

اصطلاح‌نامه

اعم

آیات

منابع

• التمهید فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 181، 233، 369
• الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2 : صفحه (165-166)
• المفردات فی غریب القرآن : صفحه 520
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه 229
• تصنیف آیات القرآن الکریم جلد 3 : صفحه (429-476)
• تفسیر نمونه جلد 17 : صفحه (64-65)
• قاموس القرآن الکریم (المدخل) جلد 2 : صفحه (2247-2248)
• قاموس قرآن جلد 7 : صفحه (84-85)
• مجمع البیان فی تفسیر القران جلد 8 : صفحه 501
• منشور جاوید قرآن جلد 3 : صفحه (165-172)