استصحاب زمان

توضیح مفهومی

استصحاب زمان : حکم به بقای بخشی از زمان

استصحاب زمان از اقسام استصحاب امور تدریجی و مقابل استصحاب زمانیات بوده و به استصحابی گفته می‌شود که مستصحب آن، نفس زمان می‌باشد؛ به بیان دیگر، به معنای حکم به بقای بخشی از زمان می‌باشد، مانند: استصحاب بقای روز یا شب به هنگام شک در هر یک، و یا استصحاب بقای ماه شعبان و یا ماه رمضان در یوم الشک؛ برای مثال، کسی که نذر کرده در روز معینی قربانی کند، در صورت شک در وقوع شب، می‌تواند استصحاب بقای روز جاری کند.

در این که آیا در نفس زمان، استصحاب جاری می‌گردد یا خیر، میان اصولی‌ها اختلاف وجود دارد؛ برخی مانند مرحوم ' شیخ انصاری ' استصحاب را در زمان جاری نمی‌دانند؛ ولی برخی دیگر مثل مرحوم ' نایینی ' و ' آخوند خراسانی ' به جریان چنین استصحابی اعتقاد دارند. علت این اختلاف آن است که زمان از امور تدریجی الوجود (غیر قارّ) می‌باشد؛ یعنی وجود آن دارای قرار و ثبات نیست و هرگز تمام اجزای آن، یک باره پدید نمی‌آید، بلکه هر جزئی از آن که موجود می‌شود، تا معدوم نگردد، جزء دیگر جای گزین آن نمی‌شود و از آن جایی که استصحاب به هنگام شک در بقا جاری می‌گردد نه هنگام شک در حدوث، مخالفین جریان استصحاب در زمان، می‌گویند: چون اجزای زمان به تدریج پدید می‌آید، پس شک در بقا، در آن معنا ندارد و از مصادیق شک در حدوث است که استصحاب در آن جریان ندارد؛ ولی معتقدان به جریان استصحاب در زمان، پاسخ می‌دهند که هر چند به دقت عقلی، استصحاب در نفس زمان جاری نیست، ولی عرف این دقت عقلی را به کار نمی‌بندد و با دید مسامحی، یک نوع وحدت اعتباری (غیر حقیقی) میان اجزای زمان لحاظ نموده و شب یا روز را حقیقت واحد در نظر می‌گیرد، آن گاه در آن استصحاب می‌کند.

البته راه حل‌های دیگری هم در این باره بیان شده است.

منابع

1. فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 644
2. ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 384
3. سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 538
4. الرسائل جلد 1 : صفحه 150
5. کفایة الاصول : صفحه 464
6. فوائد الاصول جلد 3 : صفحه (434-435)
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

استصحاب امور تدریجی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استصحاب زمان به زیرصفحه استصحاب زمان/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 399، 401، 402، 404، 406، 424
• اصول الاستنباط : صفحه 284
• الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه 279
• الرسائل جلد 1 : صفحه 150
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 120
• المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 244، 245، 251، 252، 253، 254، 255
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 397، 398، 400، 401
• ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 384
• بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 268، 269، 271
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 439
• سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 538
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 371، 372، 373، 374
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 644
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه (434-435)
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 331، 434، 435، 436، 437، 438
• کفایة الاصول : صفحه 464
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 122، 123، 124، 131
• منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 182، 186
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -1 : صفحه 145، 146، 149، 154
• نهایة الافکار جلد 4-1 : صفحه 145، 146، 149، 154